Alterra, onderdeel van Wageningen UR, bepleit een nieuw natuurbeleid gebaseerd op de nuttige functies van natuur en landschap. Niet bescherming van soorten staat daarbij centraal, maar het blijvend en optimaal functioneren van ecosysteemdiensten.
Het pleidooi voor nadruk op ecodiensten schrijven onderzoekers van Alterra in het boekje Natuur voor iedereen: participeren, investeren en profiteren. Natuurbeleid is nu vooral gericht op bescherming in reservaten, licht medeauteur Kees Hendriks toe. Maar dat alleen is volgens hem niet genoeg om de biodiversiteit veilig te stellen. Ook buiten de ecologische hoofdstructuur en Natura-2000 gebieden is volop natuur aanwezig. Natuur die we niet als reservaat moeten beheren, maar als natuur waar iedereen van kan profiteren.
Prijskaartje
En dat kan volgens Hendriks en collega’s het beste door natuur te zien als leverancier van zogenoemde ecosysteemdiensten. Dat zijn diensten als voedselproductie, het leveren van schoon water en schone lucht, recreatie, en welzijn. Aan die diensten hangt nu meestal geen keihard prijskaartje. Maar dat moet veranderen. ‘Want gratis zijn ze zeker niet’, legt Hendriks uit. ‘Het is gratis zolang zo’n dienst goed functioneert. Maar als je dat verprutst, kost het veel geld om het te herstellen.’
‘Je moet in feite de verborgen kosten en (vooral) baten van ecosysteemdiensten zichtbaar maken. Neem de waterzuivering: je kunt kiezen voor een technologische oplossing door zuivering in een betonnen bak, maar je kunt ook investeren in een rietkraag als heliofytenfilter. Dat laatste levert naast waterzuivering ook een stapeling op van andere diensten zoals natuur, wateropvang en recreatie.’
Nieuw natuurbeleid vereist volgens Hendriks een ‘omslag in het denken’. Van een defensieve natuurbeschermingin reservaten naar een meer economische benadering van natuur als reservoir van nuttige functies voor de samenleving. Functies waar op de een of andere manier door de gebruiker voor betaald moet worden. Die nutsfunctie van natuur verschilt van plek tot plek. Hendriks en collega’s delen Nederland daarom op in drie landschappen: natuurlandschap, landbouwlandschap en multifunctioneel landschap. Elk met zijn eigen gebruiksfuncties. ‘Het is een schets van hoe Nederland er over tientallen jaren uit zou kunnen zien, gebaseerd op ontwikkelingen die gaande zijn. Die driedeling is handig om te kunnen sturen op ecosysteemdiensten die voor dat gebied van belang zijn.’
Zo’n nieuwe benadering vergroot volgens Alterra ook het draagvlak voor natuur. ‘Mensen moeten beseffen dat natuur niet alleen maar mooi is en om van te genieten. Natuur is ook bruikbaar en kan geld opleveren. Dus moet je er zuinig op zijn.’
Auteur: Roelof Kleis