Het voedsel op de wereld is nog nooit zo duur geweest, meldde de wereldvoedselorganisatie FAO begin deze maand. In een jaar tijd is het voedsel bijna een kwart duurder geworden. Een tijdelijk effect, volgens agrarisch econoom Niek Koning van Wageningen International, onderdeel van Wageningen UR: ‘De hoge voedselprijzen zijn een gevolg van instabiele landbouwmarkten. De prijzen bewegen als een gek heen en weer. In 2008 waren ze hoog, daarna laag – in 2009 maakten veel Europese boeren verlies – en nu dus weer hoog.
Dat wordt veroorzaakt door de liberalisering van het landbouwbeleid. Vroeger hielden de EU en de VS grote buffervoorraden aan. Bij schaarste werden die buffers geloosd. Die voorraden zijn afgebouwd. Zonder buffer kunnen een paar samenvallende misoogsten al snel leiden tot een prijsstijging op de wereldmarkt. Speculatie versterkt die prijsstijging vervolgens, want de beleggers kunnen op dit moment meer geld verdienen met grondstoffen dan met valuta. Ik heb geen goed zicht op de dagelijkse voedselprijzen, ik kijk vooral naar de trend. De trend tot nu toe is dat de voedselprijzen omlaag gaan. Voedsel wordt steeds goedkoper. Er zijn nu mensen die zeggen: die trend gaat omslaan naar stijgende prijzen, vanwege de groeiende wereldbevolking en klimaatproblemen. Dat sluit ik niet uit, maar ik denk dat de huidige prijsstijging daar niets mee te maken heeft. De wereldbevolking groeit nu minder snel dan in de tweede helft van de twintigste eeuw. Hetzelfde geldt voor de vleesconsumptie. En de landbouwproductiviteit kan in grote delen van de wereld nog steeds flink toenemen.
Op termijn kan de schaarste aan fossiele brandstoffen leiden tot een grote vraag naar biomassa voor energie. Dat is een nieuwe ontwikkeling die gigantische invloed kan krijgen op de voedselprijzen. Als we tien procent van de verwachte energieconsumptie in 2050 met biomassa willen maken, hebben we evenveel biomassa nodig dan de huidige voedselproductie. Tegelijk nemen de reserves aan land en water af.
Kijkend naar de lange termijn, moeten we investeren in nieuwe technologie om de productie te verhogen. Het vervelende is dat de huidige instabiele landbouwmarkt deze investeringen ontmoedigt. Het is hollen of stilstaan.’
Auteur: Albert Sikkema