Ziekteverzuim als gevolg van psychische aandoeningen kost de samenleving jaarlijks €2,7 miljard, oftewel 12 miljoen werkdagen. Chronische lichamelijke aandoeningen zorgen voor de hoogste ziekteverzuimkosten: €5,3 miljard, 21,8 miljoen dagen. Lager opgeleiden, mensen met een lager inkomen en alleenstaanden verzuimen vaker; zelfstandig werkenden juist minder vaak.
Dit blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut naar het verzuim bij werkenden door psychische en chronische lichamelijke aandoeningen. Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de gegevens van de ‘Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study-2’ (NEMESIS-2), een landelijke studie naar psychische aandoeningen in de volwassen Nederlandse bevolking, waarin ook gevraagd is naar chronische lichamelijke aandoeningen.
Een psychische aandoening hangt samen met gemiddeld 10,5 extra dagen verzuim per jaar en 8,0 dagen aan verminderd kwalitatief functioneren. Voor een chronische lichamelijke aandoening was dit respectievelijk 10,7 en 3,5 dagen per jaar. Opvallend verschil is echter, dat van de afzonderlijke aandoeningen, psychische aandoeningen vaak een groter effect hebben op het werk dan lichamelijke aandoeningen. Van de vijf aandoeningen die zorgen voor gemiddeld de meeste verzuimdagen – drugsmisbruik, bipolaire stoornis, depressie, spijsverteringsproblemen en paniekstoornis – zijn er vier van psychische aard.
Ook is onderzocht hoeveel procent van het totaal aantal verzuimdagen van de hele werkende bevolking verklaard worden door psychische en lichamelijke aandoeningen. Alle lichamelijke aandoeningen tezamen verklaren een groter percentage van het totaal aantal verzuimdagen van de hele werkende bevolking dan alle psychische aandoeningen. Maar wordt gekeken naar de afzonderlijke aandoeningen, dan staat weer een psychische bovenaan: depressie. Na depressie wordt de top vijf hier verder bepaald door chronische rugpijn, aandoeningen aan de luchtwegen, drugsmisbruik en spijsverteringsproblemen.
Het voorkómen, genezen en beperken van de gevolgen van veel voorkomende aandoeningen – zowel psychische als chronisch lichamelijke – zal een positief effect hebben op het terugdringen van ziekteverzuim en op het functioneren op het werk. Omdat de verzuimkosten van (psychische) aandoeningen vaak beduidend groter zijn dan de medische kosten ervan, zal preventie en behandeling van deze aandoeningen kosteneffectief zijn. Preventie en behandeling gericht op risicogroepen, zoals mensen met een lage sociaal-economische status, zijn mogelijk extra kosteneffectief.
Graaf R de, Tuithof M, Dorsselaer S van, Have M ten. Verzuim door psychische en somatische aandoeningen bij werkenden. Resultaten van NEMESIS-2. Utrecht, Trimbos-instituut, 2011.