Al vele jaren voordat iemand de ziekte van Alzheimer daadwerkelijk krijgt, verandert de samenstelling van zijn of haar hersenvocht. Dat concludeert neuroloog in opleiding Argonde van Harten uit haar onderzoek onder mensen die wel vergeetachtig zijn, maar normaal presteren op geheugentests. Argonde van Harten promoveert vrijdag 7 november 2014 bij VUmc.
Hersenvocht
Van Harten bestudeerde hersenvocht van 224 mensen die bij het VUmc Alzheimercentrum waren geweest met ‘subjectieve klachten’. Deze mensen hebben geheugenklachten, maar hun cognitieve functies zijn normaal. Bij veruit het grootste deel van deze mensen bleef het bij geheugenklachten, maar 10% ontwikkelde in 3-4 jaar wel cognitieve achteruitgang. Zij kregen steeds meer moeite met het plannen van acties, het behouden van overzicht en het vermogen om tussen verschillende taken te wisselen.
Feiten over Alzheimer: 1 op de 5 mensen krijgt dementie. Er zijn in Nederland ca. 250.000 mensen met de ziekte van Alzheimer of andere vorm van dementie. Elk kwartier komt er een Alzheimerpatiënt bij. In 2040 hebben ca. 500.000 mensen een vorm van dementie. 10% van deze mensen is jonger dan 65 jaar. Bij mensen die jong dement worden, gaat het ziekteproces extra snel. Alzheimer kan nog niet worden genezen maar wel worden behandeld. Van de top 10 doodsoorzaken is Alzheimer de snelst groeiende. Alzheimer is de ziekte met de hoogste zorgkosten in Nederland.
Hogere kans
Door te kijken naar biomarkers – Alzheimereiwitten – in het hersenvocht van deze mensen probeerde Argonde van Harten te voorspellen welke mensen cognitief achteruit gingen. Dat bleek mogelijk. Zo duidt een verlaagd gehalte van het eiwit Amyloid-beta42 op een hogere kans op het krijgen van milde cognitieve stoornissen en dementie door de ziekte van Alzheimer. De Alzheimerbiomarkers voorspelden niet alleen subtiele achteruitgang van het geheugen, maar ook van de uitvoerende functies, zoals plannen en meerdere dingen tegelijk doen, en van het algemeen cognitief functioneren. Deze onderzoeksresultaten laten zien dat de eerste veranderingen die leiden tot de ziekte van Alzheimer al vele jaren vóór het daadwerkelijk optreden van de ziekte plaatsvinden.
Grootschalig onderzoek
Met deze belangrijke onderzoeksresultaten als uitgangspunt is VUmc onlangs een grootschalig onderzoek gestart waarbij 300 personen met subjectieve klachten door de tijd zullen worden gevolgd. Het doel is om te ontdekken hoe de ziekte zich in de allereerste stadia ontwikkelt. Uiteindelijk moet dit leiden tot een therapie om de oorzaak van de ziekte tegen te gaan. Het Gieskes-Strijbis Fonds maakte dit mogelijk.
VUmc Alzheimercentrum, opgericht in 2000, is het grootste van de vier Alzheimercentra in Nederland. Bij het VUmc Alzheimercentrum wordt hoogwaardige patiëntenzorg gecombineerd met wetenschappelijk onderzoek op top niveau, naar de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie. De focus ligt daarbij op dementie op jonge leeftijd (jonger dan 65 jaar). Elk jaar bezoeken meer dan 600 nieuwe patiënten het VUmc Alzheimercentrum. Kijk voor meer informatie op www.alzheimercentrum.nl.