Tapentadol voorgesteld als nieuwe geneesmiddelenklasse MOR-NRI

Tapentadol vertegenwoordigt een voorgestelde nieuwe farmacologische klasse genaamd ‘MOR-NRI’ (mu-opioïdereceptoragonist – noradrenalineheropnameremmer). Dat is de conclusie van een farmacologische rondetafelconferentie [a], waarover een publicatie is verschenen in het European Journal of Pain [1]. Dit centraal werkende analgeticum, dat over een uniek farmacologisch profiel beschikt, is ontwikkeld voor het verlichten van matige tot ernstige acute pijn en het behandelen van ernstige chronische pijn bij volwassenen [b].

Tapentadol combineert twee verschillende werkingsmechanismen in een enkel molecuul, namelijk een agonistisch effect op de mu-receptorwerking (MOR) en noradrenaline- heropnameremming (‘noradrenaline reuptake inhibition’; NRI). Het farmacologische profiel van tapentadol wijkt dermate af van dat van andere centraal werkende analgetica dat een internationale groep van deskundigen op het gebied van neurofarmacologie en pijnonderzoek heeft voorgesteld om tapentadol aan te merken als vertegenwoordiger van een nieuwe farmacologische geneesmiddelenklasse met de naam MOR-NRI, afgeleid van het tweevoudige werkingsmechanisme van dit geneesmiddel. Professor Hans Georg Kress, hoofd van de afdeling voor speciale anesthesie en pijnbehandeling aan de Medizinische Universität Wien/AKH Wien in Wenen, heeft de wetenschappelijke gegevens die aan de conclusie van de rondetafelconferentie van de farmacologische deskundigen ten grondslag liggen uiteengezet in een artikel in het European Journal of Pain, dat geraadpleegd kan worden op de internetpagina www.europeanjournalpain.com.

Twee complementaire werkingsmechanismen
De twee werkingsmechanismen, het agonistische effect op de mu-receptor (MOR) en remming van de noradrenaline heropname (NRI), dragen op complementaire wijze bij aan de werkzaamheid van tapentadol bij nociceptieve en neuropatische pijnklachten [c]. Het agonistisch effect op de mu-receptor (MOR) van tapentadol beïnvloedt het pijnproces op verschillende niveaus; het remt de overdracht van pijnsignalen vanuit de periferie naar de hersenen en is van invloed op het emotionele aspect van de pijn en de pijnbeleving. Het remmende effect van tapentadol op de noradrenaline heropname, grijpt aan op het pijnmodulerende systeem; het versterkt de pijnregulatie via de afdalende remmende pijnbanen. De combinatie van deze twee werkingsmechanismen in een enkel molecuul is geschikt voor indicaties waarbij doorgaans sprake is van zowel een nociceptieve als een neuropathische pijncomponent, zoals het geval is bij ernstige lage rugpijn [2].

Over tapentadol
Op 10 augustus 2010 werd de Europese decentrale procedure voor tapentadol afgerond met een positief besluit. Dit houdt in dat in 26 Europese lidstaten een nationale handelsvergunning zal worden afgegeven voor tapentadol. Tapentadol zal op de markt worden gebracht als een orale, vaste formulering (tabletten) met directe afgifte ter verlichting van matige tot ernstige acute pijn bij volwassenen die uitsluitend adequaat te behandelen is met opioïde analgetica, en als een orale, vaste formulering (tabletten) met verlengde afgifte ter behandeling van ernstige chronische pijn bij volwassenen die uitsluitend adequaat te behandelen is met opioïde analgetica. De tapentadolformulering met directe afgifte is in de Verenigde Staten door de Food and Drug Administration (FDA) goedgekeurd ter verlichting van matige tot ernstige acute pijn bij patiënten vanaf 18 jaar, en deze formulering is in de Verenigde Staten op 22 juni 2009 op de markt gebracht. Tapentadol is nog niet geregistreerd en beschikbaar voor de Nederlandse markt.

Partnerschap Tapentadol
Tapentadol is ontdekt door Grünenthal. De fase-IIB en fase-III- ontwikkelingsprogramma’s voor tapentadol voor acute en chronische pijnklachten zijn uitgevoerd door Grünenthal in samenwerking met Johnson & Johnson Pharmaceutical Research & Development, L.L.C. (J&JPRD). De exclusieve rechten op tapentadol zijn door Grünenthal voor de Verenigde Staten, Canada en Japan in licentie gegeven aan Ortho-McNeil-Janssen Pharmaceuticals, Inc. En Johnson & Johnson Pharmaceutical Research & Development, L.L.C. (J&JPRD), en voor vele andere landen aan Janssen-Cilag. Grünenthal zelf behoudt de rechten in grote delen van Europa en in enkele landen buiten Europa.

Effectiviteit klassiek opioïd gecombineerd met een grote verdraagbaarheid
Klinische fase-III-onderzoeken wijzen uit dat tapentadol bij ernstige chronische pijn vergelijkbaar effectief is met een krachtig klassiek opioïd (oxycodon) en daarbij een goede gastro-intestinale verdraagbaarheid heeft [3,4]. Als gevolg hiervan werd bij tapentadol de behandeling relatief weinig stopgezet (hoofdzakelijk als gevolg van bijwerkingen [3,4] en was er sprake van een toegenomen kwaliteit van leven, bijvoorbeeld in de vorm van beter lichamelijk functioneren; dit bleek uit een gepoolde analyse van klinische onderzoeken met proefpersonen met lage rugpijn en artrose [5].

Over Grünenthal
Grünenthal is wereldwijd partner op het gebied van pijnbehandeling voor patiënten, artsen en zorgverzekeraars en neemt deze rol zeer serieus. Het bedrijf is continu bezig met innovatie om haar positie als Europees marktleider op het gebied van matige tot ernstige pijn te versterken. Grünenthal is een onafhankelijk Duits familiebedrijf dat wereldwijd vestigingen in 35 landen heeft. De onderneming is opgericht in 1946 en heeft nu 2.000 werknemers in Duitsland en 4.900 in de rest van de wereld. In 2009 bedroegen de inkomsten van Grünenthal ongeveer 881 miljoen euro.

[a] Rondetafelconferentie over de invloed van het opioïde en monoaminerge systeem op de pijnverwerking en het farmacologische profiel van tapentadol, Madrid, 20-21 juni 2009.

[b] Goedgekeurde indicaties in 26 EU-landen: tapentadol met directe afgifte is geïndiceerd ter verlichting van matige tot ernstige acute pijn bij volwassenen die uitsluitend adequaat te behandelen is met opioïde analgetica, en tapentadol met verlengde afgifte is geïndiceerd ter behandeling van ernstige chronische pijn bij volwassenen die uitsluitend adequaat te behandelen is met opioïde analgetica. Tapentadol is nog niet geregistreerd en beschikbaar voor de Nederlandse markt.

[c] aangetoond in diermodellen.

[1]Kress H G: Editorial. Tapentadol and its two mechanisms of action: Is there a new pharmacological class of centrally-acting analgesics on the horizon? European Journal of Pain. Article in press, posted online on 24 July 2010 (doi:10.1016/j.ejpain.2010.06.017)

[2] Schmidt CO, Schweikert B, Wenig CM, Schmidt U, Gockel U, Freynhagen R, Tölle TR, Baron R, Kohlmann T: Modelling the prevalence and cost of back pain with neuropathic components in the general population. European Journal of Pain. 2009, 1030-1035

[3] Buynak R, Shapiro D Y, Okamoto A, Van Hove I, Rauschkolb C, Steup A, Lange B, Lange C, Etropolski M: Efficacy and safety of tapentadol extended release for the management of chronic low back pain: results of a randomized, double-blind, placebo- and active-controlled Phase III study. Expert Opinion on Pharmacotherapy. 2010, 1787-1804

[4] Afilalo M, Etropolski M, Kuperwasser B, Kelly K, Okamoto A, Van Hove I, Steup A, Lange B, Rauschkolb C, Haeussler J: Efficacy and Safety of Tapentadol Extended Release Compared with Oxycodone Controlled Release for the Management of Moderate to Severe Chronic Pain Related to Osteoarthritis of the Knee. A Randomized, Double-Blind, Placebo- and Active-Controlled Phase III Study. Clinical Drug Investigation. 2010, 489-505.

[5] Lange B, Kuperwasser B, Okamoto A, Steup A, Haeufel T, Ashworth J, Etropolski M: Efficacy and Safety of Tapentadol Prolonged Release for Chronic Osteoarthritis Pain and Low Back Pain. Advances in Therapy. 2010, 27(6), 381-399