Ernstige stress zorgt ervoor dat je minder goed kunt nadenken: je kunt je niet goed meer focussen en bent snel afgeleid. Uit onderzoek aan de Radboud Universiteit Nijmegen blijkt dat het stresshormoon cortisol niet – zoals altijd werd verondersteld – bijdraagt aan dit effect, maar het juist tegengaat. De resultaten van deze fMRI studie zijn maandag 21 maart 2011 gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift the Proceedings of the National Academy of Sciences.
Stress
Hoofdonderzoekster Marloes Henckens van het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour aan de Radboud universiteit: ‘Wanneer iemand blootgesteld wordt aan acute stress, gaat dat vaak ten koste van iemands cognitieve prestaties. Stel je voor dat je voor dat je lastige rekensommen moet doen, terwijl je op een hoge wiebelende schommel staat; dat lukt niet goed. Dat komt doordat het hersengebied dat verantwoordelijk is voor hogere cognitieve functies, de prefrontale cortex, onderdrukt wordt door stress. Lang werd gedacht dat het stresshormoon cortisol hierbij betrokken was, maar welke effecten dit hormoon precies heeft op het brein was nog onbekend.’
Scannen
Om te onderzoeken hoe cortisol het brein beïnvloedt, werd de hersenactiviteit van 72 proefpersonen gemeten in de MRI scanner. Uit dierstudies was bekend dat cortisol zowel snelle als langzame effecten heeft die van elkaar verschillen. Daarom werden de proefpersonen in drie groepen verdeeld. Eén groep kreeg cortisol vier uur voor het scannen (om de langzame effecten te meten), één groep kreeg cortisol een half uur voor het scannen (om de snelle effecten te meten) en één groep kreeg een placebo ter controle. In de scanner kregen de proefpersonen een lastige werkgeheugentaak te doen, waarvoor de prefrontale cortex nodig is.
Cortisol verbetert de prestaties
Wat bleek? De mensen die cortisol vier uur voor de taak hadden gekregen presteerden beter dan de andere twee groepen. Ze reageerden sneller, maakten minder fouten en hun hersenactiviteit in de prefrontale cortex was hoger. ‘Een opmerkelijk resultaat’, constateert onderzoekster Marloes Henckens. De uitkomsten sluiten overigens aan bij eerder onderzoek dat Henckens en haar collega’s in september 2010 publiceerden in de Journal of Neuroscience. ‘Onze resultaten lijken erop te wijzen dat cortisol een cruciaal hormoon is in het herstel van stress; dat men er weer bovenop komt. Bovendien blijkt uit deze studie dat het een groot verschil maakt wanneer men de effecten van cortisol meet. De meeste onderzoekers proberen namelijk de directe effecten van cortisol vast te stellen en meten ze wanneer de hormoonniveaus het hoogst zijn. Dit onderzoek laat zien dat de langzame effecten minstens zo belangrijk zijn.’
Time-dependent corticosteroid modulation of prefrontal working memory processing
Marloes J. A. G. Henckens, Guido A. van Wingen, Guillén Fernández,
Donders Institute for Brain Cognition and Behaviour van de Radboud Universiteit Nijmegen, the Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), 21 maart.