Een verhoogde hartslag, zwetende handen, vlekken in de nek, rampscenario’s bedenken; iedereen ervaart wel eens stress. Dit hoeft helemaal niet erg te zijn, een beetje stress kan zelfs goed zijn voor je prestaties.
Psychische stoornissen
Helaas kan het ervaren van stressvolle gebeurtenissen ook een rol spelen in de ontwikkeling van psychische stoornissen zoals schizofrenie en bipolaire stoornis. Vervolgens gebeurt het omgekeerde ook: een psychische ziekte kan weer voor meer stress zorgen zoals het verlies van een baan of sociale contacten, wat weer voor een terugval kan zorgen. Het is momenteel nog niet zo duidelijk welke rol stress precies speelt in het veroorzaken en verergeren van psychische klachten.
Tijds-specifieke effecten
Eerder onderzoek heeft al aangetoond dat stress tijds-specifieke effecten op het brein heeft in gezonde controles. Acute stress zorgt namelijk voor een slechtere focus en verhoogde alertheid, maar dit herstelt in de periode ná stress. We wisten nog niet wat de tijds-specifieke effecten van stress zijn op het brein van mensen met een hoger risico op psychische klachten.
Hersenscans
Met nauwkeurige hersenscans werd op verschillende momenten na stress de hersenreactie gemeten in de groepen. We zagen onder andere dat gezonde controles een verhoging van het beloningssysteem lieten zien tijdens het herstel van stress, wat niet werd gevonden in de risicogroepen.
Wij vermoeden dat de verhoging in activiteit in het beloningscentrum na stress te maken heeft met opluchting als stress voorbij is: de spanning glijdt van ons af. Wij denken dat de afwezigheid van activiteit in deze gebieden na stress in de risicogroepen kan betekenen dat zij anders herstellen van stress, en dat zij mogelijk een verminderde koppeling hebben tussen stress en het positieve gevoel wat het kan opleveren als stress voorbij is.
Neurobiologische voorspellers
Dit onderzoek draagt bij aan het in kaart brengen van neurobiologische voorspellers van de ontwikkeling van psychische klachten. Zodra we dat duidelijk hebben, kunnen we verstoringen in de hersenen eerder herkennen, psychiatrische ziekten sneller en beter behandelen, en hopelijk uiteindelijk zelfs voorkomen.
Judith van Leeuwen promoveert op 14 maart 2019 aan Universiteit Utrecht op haar proefschrift ‘Stress and the susceptible brain – Neurobiological insights into the stress response in bipolar patients and siblings of schizophrenia patients’.