Sinds 1 december 2011 krijgt de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) meldingen van misvormd geboren schapenlammeren. Door het Centraal Veterinair Instituut Wageningen UR (CVI) is op 15 december 2011 in de hersenen van 2 lammeren van een van deze bedrijven het zogenoemde Schmallenbergvirus aangetroffen. In augustus en september van dit jaar heeft de GD diverse meldingen gehad van runderen met diarree en productiedaling. De GD is toen in samenwerking met het CVI onderzoek gestart. Bij recent onderzoek van het CVI op 50 bloedmonsters van runderen is in 18 gevallen het Schmallenbergvirus aangetoond. Daarmee is het zeer aannemelijk dat zowel de misvormd geboren schapenlammeren als de diarreeproblemen en productiedaling bij melkvee door het Schmallenbergvirus zijn veroorzaakt.
Zowel de meldingen van diarreeproblemen en productiedaling eerder dit jaar bij melkvee als de meldingen van misvormd geboren schapenlammeren komen uit heel Nederland. Er is geen regio-effect te zien. Op dit moment gaat het om 20 schapenbedrijven met problemen. De misvormd geboren lammeren hebben een scheve nek, waterhoofd en misvormde gewrichten. De meeste dieren worden dood geboren. Bij de meldingen van diarree en productiedaling bij runderen eerder dit jaar ging het om ruim 80 bedrijven. Er is tot nu toe bij de GD één melding binnengekomen van twee misvormd geboren kalveren. Of ook hier een relatie is met het Schmallenbergvirus, wordt momenteel onderzocht.
Schmallenbergvirus
Het Schmallenbergvirus is een virus dat nog niet eerder werd aangetoond. Het virus vertoont gelijkenis met de groep Orthobunyavirussen en meer specifiek met het Shamondavirus en het Akabanevirus, maar is er niet gelijk aan. Van het Shamonda- en Akabanevirus is bekend dat ze voorkomen in Azië, Australië en Afrika.
Vector-overdraagbaar
Het Schmallenbergvirus behoort tot een groep van vector-overdraagbare virusziekten. Meest waarschijnlijke vector is de knut, hetzelfde insect dat het Blauwtongvirus overdraagt. De knut komt in heel Nederland voor. Knutten zijn alleen actief gedurende de zomermaanden en de komende maanden behoren tot de zogenaamde knuttenvrije periode. Gezien het feit dat het een bijzonder mooie nazomer is geweest met zelfs in november nog relatief hoge temperaturen, mag worden aangenomen dat besmetting van (drachtige) dieren tot minimaal half november heeft kunnen plaatsvinden. Daarom moet er rekening mee gehouden worden dat er de komende maanden meer misvormde lammeren en mogelijk ook afwijkende kalveren geboren zullen worden.
Diagnostiek
Het CVI heeft de RT-PCR gekregen die door het Duitse zusterinstituut FLI is ontwikkeld en gebruikt voor de diagnostiek bij runderen en de misvormde lammeren. Naar verwachting zal de GD binnen korte tijd ook over de duitse RT-PCR kunnen beschikken en dus ook in staat zijn om diagnostiek uit te voeren. Er zijn nog geen testen beschikbaar om afweerstoffen tegen dit nieuwe virus aan te tonen. Daarom is het niet mogelijk om op korte termijn een retrospectief onderzoek te doen om bijvoorbeeld te kijken of deze nieuwe ziekte al eerder aanwezig geweest is in Nederland. De GD en het CVI zullen de komende tijd nauw samenwerken om de diagnostiek verder te ontwikkelen, epidemiologisch onderzoek te starten en te kijken naar mogelijke vaccinontwikkeling. Hierbij wordt ook nauw samengewerkt met het RIVM en het Duitse FLI.