Elaine van Ommen Kloeke ontwierp voor haar promotieonderzoek een beslismatrix waarmee ze de mogelijk negatieve effecten van genetisch gemodificeerde (GM) planten op bodemorganismen onderzocht. Hierdoor is er nu een methode om risico’s van GM-planten in kaart te brengen door het combineren van verschillende onderzoeksgebieden binnen de ecologie. Op deze manier worden risico’s zowel op populatie- en moleculair niveau in kaart gebracht.
Landbouwproductie van gewassen is afhankelijk van een gezonde grond. Een complex ecosysteem van bodemorganismen speelt hierin een belangrijke rol en zorgt voor de kringloop van voedingsstoffen door afbraak van dood materiaal. Deze bodemecosystemen kunnen veranderen door gewassen met ‘nieuwe eigenschappen’ te introduceren, zoals genetisch gemodificeerde (GM) gewassen.
Een voorbeeld hiervan zijn gewassen met GM verhoogde glucosinolaten gehaltes. Glucosinolaten zijn afweerstoffen van de planten tegen vraat van insecten en komen van nature in veel groenten voor zoals broccoli, spruitjes en kool. Vooral de afbraakproducten van glucosinolaten, isothiocyanaten, zijn giftig en worden sinds kort ingezet als een natuurlijk pesticide in de landbouw en als anti-oxidanten tegen bijvoorbeeld kanker.
Van Ommen Kloeke toonde voor isothiocyanaten aan dat deze stoffen al bij lage gehaltes giftig kunnen zijn voor onder andere wormen, pissebedden en springstaarten. Daardoor worden overleving en voortplanting van deze organismen belemmerd. Daarnaast komen door de isothiocyanaten op moleculair niveau verschillende genen meer tot uiting. Zo werd bij springstaarten vooral de vetaanmaak gestimuleerd en bij wormen een speciaal systeem dat werkt tegen metaalvergiftiging. Door het activeren van zulke genen kun je zien op welk intern niveau een organisme wordt aangetast. Dit is te vergelijken met een ‘bodyscan’ bij de mens. Een groot voordeel van isothiocyanaten is dat ze zeer snel afgebroken worden in de bodem. Hierdoor is het giftige effect van korte duur en hebben dit soort gewassen op een langere termijn slechts beperkte negatieve effecten op het bodemecosysteem. Dit in tegenstelling tot pesticiden, die blijven nog lang aanwezig in de bodem.
Sociaaleconomische voordelen van glucosinolaten en andere planten zullen de vraag naar (GM) planten met nieuwe eigenschappen doen toenemen. Het is belangrijk dat mogelijke risico’s van zulke gewassen in kaart worden gebracht voordat deze gewassen in het veld worden verbouwd. De beslismatrix is hier een zeer geschikt gereedschap voor en kan beleidsmedewerkers helpen in hun beslissingen over deze gewassen.
Promovendus: A.E.E. van Ommen Kloeke; Proefschrift: Living in a broccoli World: Design of a decision matrix for assessing the impact of novel (GM) crops on the soil ecosystem; Promotor: prof.dr. J. Ellers, dr.ir. T.F.M. Roelofs; Datum: 02-07-2013.
Risicobeoordeling genetisch gemodificeerde planten – http://t.co/QQoptMHRnX – #ecologie, #landbouw
— Gezondheidskrant (@Gezondheidskrnt) June 25, 2013