Jaarlijks komen 80 kinderen binnen op de eerste hulp met ernstig hersenletsel. Bij zo’n 30 kinderen blijkt dit een direct gevolg te zijn van ernstig schudden, 3 á 4 kinderen overlijden jaarlijks in Nederland ten gevolge hiervan.
TNO heeft samen met het WKZ (UMC Utrecht) een effectief middel ontwikkeld om Shaken Baby Syndroom (SBS) een halt toe te roepen. De aanpak bestaat uit een DVD en een toelichting van de kraamverpleegkundige over de risico’s van SBS aan nieuwbakken ouders.
Jaarlijks worden er ongeveer 80 0-6 jarige kinderen met ernstige hersenschade geregistreerd op de Spoedeisende Hulp van NL ziekenhuizen (registratie Nederlands Signalerings Centrum Kindergeneeskunde (NSCK), Nederlands Forensisch Instituut (NFI), Forum Educatief en 3 NL Neonatale Intensive Care Units (NICU’s)). Bij 25-30 kinderen (gemiddelde leeftijd 8 maanden) is vastgesteld dat deze hersenschade is ontstaan als gevolg van ernstig schudden (ook wel non-accidentele schade). Uit CBS-registratie blijkt dat in Nederland jaarlijks 3-4 kinderen als gevolg van schudden overlijden.
Bij ongeveer 25 kinderen uit de eerder genoemde groep van 80 geregistreerde kinderen op de Spoedeisende Hulp is er sprake van accidentele schade (bv. een val, auto-ongeluk, iets op het hoofd krijgen) en bij ongeveer 30 van de 80 geregistreerde kinderen is de oorzaak van deze hersenschade niet vast te stellen.
Aanpak SBS
SBS, of Inflicted Traumatic Brain Injury (ITBI) kan door een goed getimede aanpak met maar liefst 47% verminderen. Dat blijkt uit een Amerikaanse studie naar een interventie, waarin ouders kort na de geboorte van hun kind informatie krijgen over SBS.
TNO heeft deze relatief eenvoudige methode aangepast voor de Nederlandse situatie en een pakket met informatie (DVD, folder, training voor hulpverleners) ontwikkeld om jonge ouders te informeren over het risico van schudden. Begin 2011 zijn drie pilots afgerond in Amsterdam, Zaanstad en Tilburg, waar kraamverzorgenden het materiaal en de wijze van overdracht hebben uitgetest. Ouders worden hierbij kort na de geboorte geïnformeerd over wat Shaken Baby Syndroom is, welke schade kan ontstaan wanneer een jonge baby geschud wordt en wat je als ouder kunt doen om te voorkomen dat het jou overkomt.
Hoe werkt het?
– De kraamverzorgende informeert beide ouders over wat Shaken Baby Syndroom is, wat de gevolgen van schudden kunnen zijn en hoe je kunt voorkomen dat je je zelfbeheersing verliest.
– Beide ouders bekijken samen met de kraamverzorgende de voorlichtingsfilm, waarin SBS vanuit drie perspectieven wordt belicht (wat is SBS, wat gebeurt er als je schudt, hoe kun je het voorkomen).
– Ouders ontvangen een begeleidende informatiefolder.
Voorbereiding en doelstelling
Uit de pilots blijkt dat het overgrote deel van de kraamverzorgenden het geven van informatie over de preventie van het Shaken Baby Syndroom ervaren als zeer relevant en passend bij hun taak. Ook worden de materialen goed ontvangen door de ouders en ervaren zij de ontvangen informatie als relevant en vernieuwend. Deze aanpak is goed in te passen in de bestaande zorglijnen.
Het doel van de ontwikkelaars van TNO is om tot landelijke implementatie van dit programma te komen. Hierbij wordt de gehele keten van zorg rond de jonge zuigeling betrokken (verloskundige hulpverleners, kraamverzorgenden/-verpleegkundigen, jeugdgezondheidszorg). Financiering is in voorbereiding. Partners zijn Wilhelmina Kinderziekenhuis (UMC Utrecht), Stichting Kinderpostzegels Nederland, ZonMw, Reclamij, Jongens van de Wit.