Door de stijging van de graanprijzen dreigen we in een nieuwe voedselcrisis terecht te komen, waarschuwt Joachim von Braun, voormalig directeur van het International Food Policy Research Institute (IFPRI). Roel Jongeneel, onderzoeker bij het LEI, onderdeel van Wageningen UR, verwacht niet dat die voorspelling uitkomt.
Joachim von Braun, momenteel directeur van het Centre for Development Research in Bonn, is een gezaghebbend landbouwonderzoeker. ‘Als directeur van het IFPRI was hij voorstander van liberalisering van de landbouwmarkten’, vertelt Jongeneel. ‘Maar sinds de voedselcrisis in 2007/2008 heeft hij zijn mening bijgesteld. Hij pleit nu voor voorraadvorming van belangrijke voedselgewassen, toch een vorm van interventie om het aanbod te reguleren en de prijsschommelingen op de landbouwmarkten te dempen.’
Von Braun stelt in The Financial Times dat er sinds 2008 weinig is gedaan om een nieuwe voedselcrisis te voorkomen. ‘De wereldgraanmarkt functioneert slecht. Ontwikkelingslanden hebben te weinig geïnvesteerd in voedselproductie en rijke landen voeren een slecht landbouwbeleid.’ De wereldvoedselmarkt verkeert in een erbarmelijke staat, concludeert Von Braun.
Voorraden
Die analyse is te somber, vindt Roel Jongeneel. ‘Ik denk dat de huidige situatie op de voedselmarkt beter is dan in 2007. Ten eerste zijn er nu meer voorraden van granen, soja en rijst. De VS en China hebben veel graanvoorraden, in India is de rijstvoorraad zo groot dat het bijna ligt te verrotten. Ten tweede is de productie dit jaar hoger dan drie jaar geleden. De oogsten in Rusland en Oekraïne vallen tegen door de droogte en bosbranden, maar die in de VS zijn hoog. De oogstverwachting van graan wordt nu naar beneden bijgesteld, maar is nog steeds hoog. Wel is het zo dat iedereen wacht met het op de markt brengen van graan, ook de Nederlandse akkerbouwers. Dat drijft de prijs verder op. Maar de graanprijs is nog steeds twintig procent lager dan in 2008.’
Termijnmarkt
In westerse landen is een hogere graanprijs geen probleem, voor ontwikkelingslanden wel. Daarom stemt Jongeneel in met enkele voorstellen van Von Braun. ‘Hij stelt voor dat landen meer graanvoorraden gaan aanleggen. Dat is een goed voorstel om het aanbod te reguleren. Ook stelt hij voor om de speculatie met voedselgewassen te bemoeilijken op de termijnmarkt. Nu hoeven kopers op de termijnmarkt aanvankelijk maar een klein deel van de prijs te betalen, de rest volgt als het graan wordt geleverd. Door dat aanbetalingsbedrag te verhogen, krijg je minder speculatie. Dat lijkt me een zinnige maatregel.’
Landbouwbeleid
Waar Von Braun ook gelijk heeft, is dat de ontwikkelingslanden niet in landbouwontwikkeling hebben geïnvesteerd, vindt Jongeneel. ‘Die investering is echter heel lastig in een liberale voedselmarkt, waarbij de prijzen het ene jaar hoog zijn en het volgende jaar laag. Die landen hebben dus een landbouwbeleid nodig om prijsschommelingen te dempen, net als de Europese Unie vroeger en de Aziatische landen tijdens de groene revolutie. Dus ook daar zou Von Braun zijn liberaliseringsdenken moeten aanpassen.’
Auteur: Albert Sikkema