Schade na een hartaanval is te herstellen door bloedcellen een flinke oppepper te geven. Rubicononderzoeker dr. Reinier Boon is erin geslaagd bloedcellen met een eiwittherapie te ‘verjongen’. Deze methode om oude, zwakke cellen weer werkende te krijgen, effent de weg voor het gebruik van stamceltherapie bij schadeherstel aan het hart.
Mensen die een hartaanval overleven, kampen de rest van hun leven met een verzwakte hartspier. Het deel van het hart dat door de hartaanval getroffen is, sterft namelijk af en kan niet meer bijdragen aan de pompfunctie van het hart. Om het hart te kunnen repareren is het inspuiten van stamcellen in het hart een veelbelovende therapie. Die stamcellen worden geïsoleerd uit het bloed. Maar mensen die een hartinfarct krijgen zijn vaak op leeftijd en hebben een slechte gezondheid. Hierdoor zijn de stamcellen te verzwakt om het hart nog te kunnen oplappen.
Verjongingskuur
Rubicononderzoeker Reinier Boon ontdekte de zwakke plek van cellen die bloedvaten moeten repareren. Het blijkt het eiwit KLF2 te zijn, een eiwit dat ook voorkomt in de bloedvaten. Door de hoeveelheid KLF2 te verhogen in de reparatiecellen (de zogeheten circulerende pro-angiogene cellen, ofwel PACs), wist Boon deze cellen te verjongen. Daarna konden ze weer gebruikt worden om het hart efficiënt te repareren.
Boon gaf de PACs niet alleen een flinke oppepper, hij wist ook het aantal PACs in het bloed te verhogen. Ouderen en mensen met een slechte gezondheid hebben namelijk vaak een veel kleinere hoeveelheid PACs in het bloed. Door in experimenten met oude muizen de hoeveelheid KLF2 kunstmatig weer op het niveau van jonge gezonde PACs te brengen, herstelde ook het aantal PACs in het bloed. Bovendien bleken de PACs met meer eiwit KLF2 ook veel beter in staat bloedvaten te repareren. De volgende stap is nu om een methode te vinden waarmee de hoeveelheid KLF2 in PACs van hartpatiënten veilig verhoogd kan worden. Hoewel verjonging met KLF2 de reparatiecapaciteit van PACs een stuk verbetert, is het nog de vraag of deze verbetering goed genoeg is voor volledig herstel van het hart. Boon’s methode kan stamceltherapie efficiënter maken.
Boon publiceerde zijn resultaten in het European Heart Journal van 1 februari 2011. Hij voerde zijn onderzoek uit aan het Institut für Kardiovaskuläre Regeneration van de universiteit van Frankfurt. Zijn methode is nu alleen nog bij muizen werkzaam. Zijn ontdekking geeft echter aanknopingspunten voor verder onderzoek bij de behandeling van mensen. Daarnaast ontdekte hij een microRNA dat belangrijk is bij het onmiddellijke herstel na een hartaanval en een microRNA dat een rol speelt bij het ontstaan van aneurysma’s. Ook dit biedt handvatten voor verder onderzoek naar het herstel na een hartaanval.
Rubicon
Dit onderzoeksresultaat kwam tot stand dankzij een beurs uit het NWO-programma Rubicon. Met Rubicon kunnen pas gepromoveerde wetenschappers onderzoekervaring opdoen aan buitenlandse topinstituten.