De Nederlandse televisiekijker is de afgelopen twintig jaar meer naar journaaluitzendingen gaan kijken. Het toegenomen aanbod van andere programma’s op de buis heeft er dus niet toe geleid dat we minder afstemmen op het nieuws, zoals in veel andere Europese landen gebeurt. Tot die conclusie komt NWO-onderzoeker Anke Wonneberger in het proefschrift dat ze 1 december 2011 verdedigt aan de Universiteit van Amsterdam.
De Nederlandse televisiekijker kijkt per week gemiddeld 100 minuten naar een journaaluitzending van de NOS of van RTL4. Twintig jaar geleden keek de Nederlander nog gemiddeld 60 minuten naar het nieuws. Communicatiewetenschapper Wonneberger noemt deze uitkomst van haar onderzoek verrassend. ‘Met de komst van de commerciële zenders eind jaren tachtig is het aanbod van programma’s sterk toegenomen. Op het tijdstip van de journaals kun je voor tientallen andere programma’s kiezen. Maar dat blijkt veel minder te gebeuren dan we tot nu toe dachten. Nederlanders blijven graag journaals kijken.’
Serieus en licht
Wonneberger onderzocht met gegevens van de Stichting Kijkonderzoek (SKO) en marktonderzoekbureau Intomart GfK welke veranderingen zich de afgelopen twintig jaar hebben voorgedaan in het afstemmen op televisiejournaals en actualiteitenprogramma’s. Ze stelt vast dat Nederlanders het kijken van de journaaluitzendingen aanvullen met het kijken naar programma’s over achtergronden bij het nieuws, zowel serieuze als lichtere. Dit geldt zowel voor jonge als voor oudere kijkers.
Anders dan vaak wordt gedacht, kijkt bijna niemand uitsluitend naar lichte nieuws- en actualiteitenprogramma’s, zoals Hart van Nederland of De Wereld Draait Door. Wonneberger: ‘Er wordt wel beweerd dat lichtere nieuwsprogramma’s kijkers weghouden bij de serieuze journaals. Mijn onderzoek ondersteunt dat niet. Vrijwel alle kijkers kiezen zowel voor een journaal als voor achtergrondprogramma’s bij het nieuws. Het klopt dus ook niet dat de lichtere programma’s een groep kijkers trekt die anders nooit met nieuws en actualiteiten bereikt zou worden.’
De toename van het aantal minuten dat we naar nieuws op televisie kijken, is een unieke situatie. In andere Europese landen en in de VS wordt de laatste decennia juist minder naar journaals gekeken. In totaal kijken Nederlanders dik drie uur per dag televisie. Twintig jaar geleden was dat nog ruim twee uur per dag.
Wonneberger zocht ook naar een verklaring voor het feit dat Nederlanders de afgelopen twee decennia vaker naar journaals zijn gaan kijken. Volgens haar duidt deze ontwikkeling niet op een gestegen interesse voor nieuws en politiek. ‘Uit mijn onderzoek blijkt dat het eerder een vaste, ingesleten gewoonte is om iedere dag naar het journaal te kijken. Dit geldt zowel voor mensen die aangeven dat ze veel interesse hebben voor nieuws en politiek, als voor mensen die daar minder belangstelling voor hebben.’
Het onderzoek van Wonneberg is gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).