Vijftig jaar geleden schudde Rachel Carson de VS wakker met het boek Silent Spring. Daarin beschreef ze een doemscenario als de landbouw doorging met de bestrijding van ziekten en plagen met persistente bestrijdingsmiddelen. In de VS werd al snel paal en perk aan deze middelen gesteld. In Nederland duurde het nog jaren voordat de overheid en het landbouwbedrijfsleven zich gedwongen wisten vergelijkbare maatregelen te nemen.
In zijn dissertatie beschrijft Dick Hollander de moeizame ontwikkeling van een milieuvriendelijker landbouwbeleid en de tegenwerking van de belangrijkste actoren ten aanzien van de biologische landbouw. Hollander beschrijft hoe de biologische sector is ontstaan en zich in internationaal verband heeft ontwikkeld. Op de geschiedenis van de Nederlandse landbouw gaat hij uitvoerig in.
Oorsprong in 16e-eeuws handelskapitalisme
Hij constateert dat het gangbare beleid zijn wortels heeft in het handelskapitalisme van de 16e eeuw. Als gevolg van de agrarische crisis ging de overheid rond 1880 over tot een actieve landbouwpolitiek. Het beleid was vooral gericht op versterking van het zogenoemde OVO-drieluik (Onderzoek, Voorlichting en Onderwijs). Daarnaast had de overheid belang bij een versterking van de agrochemische industrie waarin zij zelf participeerde.
Koploper in gebruik van bestrijdingsmiddelen
Na 1950 richtte de overheid zich op een verlaging van de agrarische kostprijs met het oog op de export. Zij schiep voorwaarden voor een verdere chemicalisering van de landbouw met als gevolg dat Nederland mondiaal koploper werd in het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Uit bezorgdheid over het milieu waagden boeren rond 1970 de “biologische sprong”.
Grote prijsverschillen verhinderen doorbraak
In 1995 erkende de overheid ten slotte de waarde van de biologische sector. Inmiddels was het prijsverschil tussen het gangbare en biologische product zo groot geworden dat een kwantitatieve doorbraak uitbleef.
Promotie
Promovendus: Dick Hollander
Faculteit: Faculteit Geesteswetenschappen
Proefschrift: Tegen beter weten in. De geschiedenis van de biologische landbouw en voeding in Nederland (1880-2001)
Promotor 1: Prof. dr. J.L. van Zanden
Datum en tijd: 7/5/2012, 16:15 uur
Locatie: Academiegebouw – Domplein 29, Utrecht