Ondanks de inzet om ‘clean’ te blijven, is herhaaldelijke terugval een kenmerk van drugsverslaving. Met behulp van reactietijdtaken op zakcomputers en hersenscans kan voorspeld worden wie een verhoogd risico loopt op terugval in druggebruik tijdens of na een ontwenningsbehandeling.
Dat blijkt uit het proefschrift ‘Neurocognitieve voorspellers van terugval in druggebruik’ van Reshmi Marhé. Hiermee ontstaat een beter beeld van de drugverslaafde en kunnen behandelprogramma’s eventueel aangepast worden. Marhé promoveert op vrijdag 22 maart 2013 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Verslaafden hebben de automatische neiging om de aandacht voornamelijk te richten op prikkels in de omgeving die met drugs te maken hebben, zoals een cocaïneverpakking. Marhé onderzocht bij heroïne en cocaïne afhankelijke patiënten met reactietijdtaken op zakcomputers hoe hoog de aandacht voor drugs is. Zij deed dat zowel op willekeurige tijdstippen tijdens de behandeling, als op momenten waarop de patiënten de neiging voelden om drugs te gaan gebruiken.
Aandachtsbias tijdens behandeling
De automatische aandacht voor drugs blijkt het hoogst is tijdens momenten van neiging tot druggebruik en dat dit samenhangt met terugval tijdens de eerste week van de behandeling. Dit werd altijd wel vermoed, maar was nog niet eerder op deze manier onderzocht.
Daarnaast bleek de aandacht voor drugs verhoogd vlak voor een moment van neiging tot druggebruik en ook in de dagen voor een terugval. Deze zgn. aandachtsbias lijkt problematische momenten tijdens de behandeling aan te kondigen. Wellicht kan in de toekomst de zakcomputer als een soort alarmsysteem ingezet worden zodat er op tijd hulp geboden wordt aan de patiënt.
Hersenen
Ook concludeerde de promovenda dat hersenactiviteit in de voorste delen van het brein samenhangt met een verhoogd risico op terugval. Zo blijkt dat cocaïne afhankelijke patiënten die meer hersenactiviteit nodig hebben om de aandachtbias voor drugs te onderdrukken, vatbaarder zijn voor terugval in cocaïnegebruik drie maanden na de ontwenningsbehandeling. Vermoedelijk hebben zij deze extra activiteit nodig om druggerelateerde prikkels te weerstaan en gewenst gedrag voort te zetten. Verder bleek dat cocaïneverslaafden een verminderd vermogen in het brein hebben om fouten automatisch te detecteren en hoe minder dit vermogen is, hoe vatbaarder het individu is voor terugval.
Omdat het herkennen van fouten nodig is om ons gedrag doelgericht aan te passen zou dit verminderde vermogen kunnen verklaren waarom verslaafden vaak terugvallen ondanks de negatieve gevolgen van druggebruik. In de toekomst zouden patiënten bij aanvang van behandeling gescreend kunnen worden hierop zodat hun risico op terugval in kaart gebracht kan worden.
Tot slot heeft Marhé’s onderzoek aangetoond dat cognitieve- en hersenfuncties minstens even goede of zelf sterkere voorspellers van terugval zijn dan de hunkering die verslaafden ervaren voor drugs. Dit laat het belang zien van het meten van deze functies bij patiënten die aan een behandeling beginnen enkan een nieuw perspectief bieden voor ontwenningsbehandelingen.
Promotie
Promovendus: Mw. drs. R. Marhe
Titel proefschrift: Neurocognitive Predictors of Drug Relapse
Promotoren: Prof.dr. I.H.A. Franken
Datum: 22 maart 2013 11:30
Metingen hersenfuncties voorspellen terugval drugsverslaafden – goo.gl/rV0YW – @trimbos, #drugsverslaving
— Gezondheidskrant (@Gezondheidskrnt) 19 maart 2013