In de afgelopen 10 jaar is in de schimmel Aspergillus fumigatus resistentie ontstaan tegen azolen; middelen die gebruikt worden om deze schimmel te bestrijden. Bij 4,5% van stammen die uit patiënten zijn geïsoleerd is resistentie geconstateerd.
De schimmel Aspergillus fumigatus kan bij de mens verschillende ziekten veroorzaken. Bij de meeste mensen leidt blootstelling aan de schimmel niet tot infecties. Ernstig zieke patiënten met een verzwakt immuunsysteem lopen een sterk verhoogde kans op een levensbedreigende infectie van de longen: invasieve aspergillose. Patiënten met die ziekte worden bij voorkeur behandeld met azolen, een groep van antischimmelmiddelen. Resistentie tegen azolen bemoeilijkt de behandeling van deze patiënten. Er zijn aanwijzingen dat de resistentie mede het gevolg is van gebruik van azolen buiten de medische zorg. Om effectieve maatregelen te kunnen nemen tegen de ontwikkeling van resistentie is meer kennis nodig dan nu beschikbaar. Dat concludeert het bureau Risicobeoordeling & onderzoeksprogrammering (BuRO) van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA). Het BuRO adviseert meer onderzoek te doen en beveelt een onderzoeksaanpak aan.
Gebruik van azolen buiten humane gezondheidszorg
Aspergillus fumigatus groeit op landbouwproducten en op vochtige plekken in gebouwen.
Sporen van de schimmel kunnen via de lucht worden ingeademd. Bij de bestrijding van de schimmel worden verschillende soorten azolen gebruikt. Niet alleen in de humane geneeskunde, maar ook in de landbouw. Huishoudelijke producten bevatten ook azolen. Denk daarbij aan desinfectiemiddelen, antischimmelcrèmes, zeep, shampoo, drukinkt of verf. Er zijn aanwijzingen dat azolenresistentie van schimmels bij patiënten verband heeft met gebruik van azolen buiten het ziekenhuis. Als dat inderdaad zo is, moet deze resistentievorming worden bestreden. Om effectieve maatregelen te kunnen nemen, is echter meer kennis nodig.
Onduidelijkheid
De vraag is onder andere waar en in welke mate azolen worden toegepast in en buiten de humane gezondheidszorg. Ook onduidelijk is welke soort azolen resistentie in de schimmel Aspergillus fumigatus veroorzaakt en in welke (consumenten)producten ze voorkomt. Via epidemiologisch onderzoek zou ook achterhaald moeten worden hoe mensen worden blootgesteld aan de resistente schimmels. Gebeurt dit bijvoorbeeld voornamelijk door blootstelling in een directe omgeving waar de resistente schimmel voorkomt, of door verspreiding van de schimmelsporen over grote afstand met de wind? Als de bron bekend is, kan worden onderzocht in welke mate en op welke termijn de resistentie van Aspergillus fumigatus afneemt als het gebruik van azolen wordt gestaakt en wordt vervangen door andere middelen.
Schimmels en bacteriën
Het probleem van azolenresistentie verschilt op belangrijke punten van antibioticaresistentie. Schimmels worden minder snel resistent en dragen de resistentie minder snel aan elkaar over. Het aantal patiënten dat behandeld wordt met azolen is ook veel kleiner dan het aantal patiënten dat antibiotica krijgt. Aan de andere kant zijn er minder medicijnen tegen schimmelinfecties beschikbaar.
Het bureau Risicobeoordeling & onderzoeksprogrammering van de nVWA oordeelt en adviseert wetenschappelijk onderbouwd over mogelijke bedreigingen van de voedsel- en productveiligheid, diergezondheid en dierenwelzijn. De onafhankelijke uitoefening van deze opdracht is geregeld in de Wet onafhankelijke risicobeoordeling Voedsel en Waren Autoriteit die in 2006 door het parlement is aangenomen. Adviezen in het kader van de wet worden uitgebracht aan de ministers van EL&I en VWS.
Ter informatie:
Advies over resistentie van Aspergillus fumigatus tegen fungiciden