Zaadbalkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen van 20 tot 40 jaar. Door de introductie van cisplatine chemotherapie is de kans op genezing bij zaadbalkanker heel groot. Toch is er een kleine groep patiënten bij wie de kanker onvoldoende reageert op de chemotherapie. Deze patiënten overlijden als gevolg van zaadbalkanker.
Onderzoeker drs. Roelof Koster en projectleider dr. Steven de Jong van de afdeling Medische Oncologie hebben samen met verschillende afdelingen binnen het UMCG en RUG nieuw inzicht verkregen in de reden waarom zaadbalkankers ongevoelig (resistent) kunnen worden voor chemotherapie.
Daarnaast hebben ze een manier gevonden om deze resistentie op te heffen. Dit onderzoek biedt aanknopingspunten voor het ontwikkelen van nieuwe therapieën bij zaadbalkanker. In het wetenschappelijk tijdschrift The Journal of Clinical Investigation publiceren zij hierover.
In eerder onderzoek is al beschreven dat zaadbalkankercellen heel gevoelig zijn voor cisplatine en doodgaan via geprogrammeerde celddood (apoptose). De onderzoekers van het UMCG ontdekten dat in cisplatine-resistente zaadbalkankercellen de apoptose route minder goed lijkt te werken. Of te wel: de kankercellen gaan niet dood. Normaal gesproken zorgt het eiwit p21 voor remming van de groei en zit het eiwit in de celkern. In resistente zaadbalkankercellen was het eiwit p21 verhoogd aanwezig, maar niet in de celkern zoals verwacht. P21 blijkt in het cytoplasma van de zaadbalkankercellen te zitten en is een heel belangrijke factor voor de ongevoeligheid voor chemotherapie met cisplatine.
De onderzoekers hebben ook inzicht gekregen in het mechanisme waarom zaadbalkanker cellen wel of geen p21 eiwit maken. Dit blijkt samen te hangen met de expressie van een belangrijke embryonale transcriptiefactor, Oct4. Zij tonen nu aan dat Oct4 niet rechtstreeks de p21 eiwit concentratie reguleert maar indirect door het tot expressie brengen van specifieke microRNAs. MicroRNA’s blokkeren de aanmaak van het p21 eiwit.
Het meest belangrijke dat de onderzoekers hebben gevonden is een manier om met chemische remmers het p21 eiwit van het cytoplasma in de cel weer naar de celkern te verschuiven. Zo worden de tumorcellen weer gevoeliger voor chemotherapie. Het verschuiven van p21 van het cytoplasma naar de celkern door nog te ontwikkelen medicijnen, zou een nieuwe therapeutische strategie kunnen zijn voor de behandeling van patiënten met resistente zaadbalkanker. Ook bij andere vormen van kanker waar p21 in het cytoplasma van de tumorcellen cisplatine ongevoeligheid veroorzaakt, kan dit nu worden onderzocht.