Het Longfonds (voorheen Astma Fonds) slaat in de wetenschap een nieuwe weg in: naast voorkomen en behandelen van longziekten, is de tijd rijp om kapotte longen te repareren. Dat geeft een nieuw toekomstperspectief aan duizenden Nederlanders met longziekten. Longen zijn bij een longziekte vaak onherstelbaar beschadigd. Wetenschappers zetten de eerste stappen naar longherstel met behulp van stamcellen.
Hoe werken de longen?
“We willen aanjagen dat wetenschappers deze weg in slaan, want het onderzoek is baanbrekend en veelbelovend”, zegt Michael Rutgers, directeur van het Longfonds. “De ontwikkelingen in stamcelonderzoek gaan snel. We durven nu te dromen dat we longen daadwerkelijk kunnen repareren.”
De wetenschap over stamcellen is zover dat herstel van longweefsel nu dichterbij komt. Onderzoekers ontdekten dat iedereen stamcellen in de longen heeft, die zich kunnen ‘specialiseren’ tot longcel. Daarnaast zijn er stamcellen uit beenmerg die nieuw longweefsel kunnen vormen. Het Longfonds voegt daarom ‘longherstel’ nu toe aan de al bestaande subsidierichtingen ‘preventie’ en ‘zorg en behandeling’. Wetenschappers kunnen op dit nieuwe terrein subsidies aanvragen uit de miljoenen euro’s die het Longfonds jaarlijks besteedt aan wetenschappelijk onderzoek.
Beschadigde longen
In Nederland zijn een miljoen mensen met een longziekte, zoals astma of COPD. Bij enkele daarvan, zoals longfibrose, bronchiëctasieën en COPD, raken de longen van patiënten steeds meer beschadigd. “Hun longen gaan letterlijk stuk. Dat zie je niet, maar elke inspanning wordt een grote opgave. En beter wordt het niet”, weet Rutgers. Uiteindelijk zijn patiënten aangewezen op extra zuurstof of, als laatste redmiddel, een longtransplantatie.
Jaarlijks sterven 6.000 mensen aan COPD, een ziekte die in Nederland een half miljoen mensen treft. “En die groep groeit. Daar valt steeds moeilijker tegenop te behandelen. Als we longen kunnen repareren, is dat een uitweg. Wetenschap is de sleutel.” Onderzoek naar stamcellen en longherstel is kostbaar en de kennis is te vinden bij tal van wetenschappers en instituten. “Het Longfonds wil het netwerk smeden dat nodig is om vooruitgang te boeken”, zegt Rutgers. “We willen de ontwikkeling versnellen, dat is onze taak.”
Longcellen uit huid of beenmerg
Wetenschappers proberen zieke longen te repareren. Met ‘slapende’ stamcellen of door het bouwen van een luchtpijp. “Stamcellen kunnen álles”, zegt hoogleraar Christine Mummery.
De eerste optie is via ‘slapende’ stamcellen. Die heeft iedereen in de longen, maar ze moeten worden gewekt om aan het werk te gaan. “Zo groeit een nieuw stukje longweefsel, alleen niet genoeg om alle schade te herstellen”, zegt prof. dr. Christine Mummery, hoogleraar aan het LUMC in Leiden. Wetenschappers zoeken nu een manier om deze slapende cellen aan het werk te zetten. Omdat deze cellen moeilijk te vinden zijn, proberen onderzoekers het ook via huidcellen. Die lichaamseigen cellen worden ‘uitgekleed’ tot een soort stamcel, die een nieuwe taak kan krijgen als longcel.
Een andere manier om longen te herstellen is via het nabouwen van bijvoorbeeld een luchtpijp. Er lopen al longpatiënten rond met zo’n nagemaakte luchtpijp. De grootste uitdaging is dat cellen ingewikkelde taken moeten kunnen uitvoeren, zoals het opnemen van zuurstof.
Er is veel onderzoek nodig om vooruitgang te boeken. “Intussen leren we veel over de werking van longcellen en wat er misgaat bij longziekten”, zegt Mummery. Zij specialiseerde zich in stamcellen voor de hartspier, maar de kennis en technieken kunnen vergelijkbaar zijn in de longen. “Stamcellen bieden zóveel mogelijkheden voor basisonderzoek en mogelijke toepassingen: ze kunnen álles.”
Vitaal orgaan
Longen zorgen vanaf je geboorte voor zuurstof. Zodat je hart blijft kloppen en je hersenen blijven werken. De longen zijn een complex orgaan, waar zuurstof uit de lucht wordt opgenomen in het bloed. Dat gebeurt via longblaasjes, die samen een oppervlak hebben van zo’n zeventig vierkante meter – ongeveer twee woonkamers. Zuurstof is de brandstof van je lichaam.
Als de longen beschadigd zijn, houden longpatiënten soms maar enkele procenten over van hun longcapaciteit. Mensen zijn dan voortdurend benauwd en in ademnood. Het kan leiden tot ziekenhuisopnames, invaliditeit en overlijden.
Nieuwe naam: Longfonds
Het Longfonds is de nieuwe naam van het Astma Fonds. Het Longfonds strijdt voor mensen met een longziekte en wil gezonde longen gezond houden. Want gezonde longen zijn van levensbelang.
Zo willen we de beste zorg voor longpatiënten, voorkomen dat kinderen gaan roken en zetten we ons in voor gezonde scholen. Deze horen niet naast de snelweg.
In Nederland hebben ruim 1 miljoen mensen een longziekte. Het Longfonds financiert onderzoek naar longziekten. Zo zoeken we naar een betere behandeling voor mensen met een ernstige longziekte en werken we aan een vaccin tegen astma. We willen longziekten zoals COPD en longfibrose stoppen. En nog mooier zou zijn als we in de toekomst beschadigde longen kunnen herstellen. Onze wens voor de toekomst komt steeds dichterbij: iedereen gezonde longen!
Naast wetenschappelijk onderzoek, zijn belangenbehartiging en voorlichting de kerntaken van het Longfonds.