In dit filmpje stelt de jongen die deze lerares een lesje leert dat hij niet loopt te klagen, maar alleen een opmerking heeft over wat hij waarneemt.
Jeff Bliss vertelt zijn lerares wat hij er van vindt.
“De vorige keer zei u dat dit werk voor uw salaris zorgt. Dat is waar, maar dan moet u er wel les voor geven. Dat doet u niet. Wij zijn de toekomst van dit land en als u wilt dat we enthousiast zijn voor wat u te vertellen hebt, moet u zorgen dat u het zo brengt dat we enthousiast worden. Al de tijd dat ik les van u heb, heb ik niets geleerd.”
Het filmpje ging binnen de kortste keren ‘viral’, wat wil zeggen dat iedereen het aan zoveel mogelijk mensen doorstuurde. De jongen werd zelfs door de tv geïnterviewd over het voorval. Dat zegt wel wat… Maar wat precies?
Interview met Jeff Bliss
Ik had vroeger een hekel aan geschiedenisles. Maar het godsdienstonderwijs vond ik heel leuk. Toch was dat in feite niets anders dan geschiedenisles, zij het afgebakend tot de verschillende religies. Het verschil? De leraar. Je hebt nu vast zelf ook een herinnering aan een vak dat je niet leuk vond, of wat je je maar niet eigen kon maken. Als je even terugkijkt, zie je waarschijnlijk net als ik dat het heel sterk samenhing met de leraar of lerares. Natuurlijk, je aanleg zegt ook wat. Met meetkunde kon ik nog overweg, maar algebra was een station te ver; ik kan nog steeds niks met abstracties zonder vorm. Maar Engels vond ik twee jaar lang vreselijk en daarna heel leuk. In het derde jaar kregen we een andere leraar Engels…
In mijn vak als workshopgever, coach, trainer en therapeut ben ik op mijn eigen manier ook ‘leraar’. Daarbij voel en ervaar ik steeds weer dat wat ik te vertellen heb niet het belangrijkste is; dat het er soms zelfs helemaal niets toe doet. Want: wat is leren eigenlijk? Is dat het kunnen ophoesten van antwoorden op bij het examen gestelde vragen? Een hoeveelheid parate kennis die je met een Cito-toets kan omvormen tot getallen, tabellen en vergelijkende statistieken? Of is ‘leren’ vandaag verder kunnen kijken dan je gisteren deed, jezelf vragen durven stellen, onzekerheid èn de uitdaging durven voelen, iets nieuws uitproberen en het je eigen maken als het je bevalt? Het zijn retorische vragen, maar als het antwoord zó duidelijk voor de hand ligt, waarom doen we dan net alsof leren alleen maar kennis is die we klakkeloos van een ander moeten kopiëren? En het is van alle tijden, want Fons Jansen vroeg zich in 1971 al af waarom hij alles wat in een boekje stond uit zijn hoofd moest leren: “Zijn ze soms uitverkocht?”
De kern is uiteraard een andere vraag, die voortkomt uit de behoefte om onafhankelijke, ‘harde’ gegevens te hebben waarmee je besluiten kan nemen. Bijvoorbeeld over wat de beste vervolgopleiding is, over beleid over opleidingen, aantal leerlingen en planning van leerkrachten. En iets als hoe je jezelf ontwikkelt, is zó uniek en persoonlijk, dat het gewoon niet hard te maken valt, zeker als je het ook nog eens voor de hele bevolking wil bekijken. Dan werken alleen vergelijkende getallen. Maar moeten we dat daarom buiten beschouwing laten en ons alleen maar laten leiden door aspecten die zo overduidelijk niet het meeste wezenlijke van leren zijn? Dat is hetzelfde als tomaten willen eten, maar je alleen druk maken om de doos waarin ze vervoerd zijn. Anders gezegd: kennis heb je nodig, zeker, maar het gaat er vooral om wat je er mee doet. Dat wordt weer bepaald door de mate waarin je er creatief mee om kan gaan. En creativiteit wordt bevorderd door vragen, uitdaging, experimenteren, samenwerken. Niet door het consumeren van kennis alleen. Daarin heeft deze leerling uit het filmpje echt een punt, dat blijkbaar door heel veel mensen wordt gedeeld.
We willen tegenwoordig niet alleen ‘harde’ gegevens over de leerling. Ook over de school en de leerkracht. Vergelijkende cijfers, die laten zien welk school en welke leerkracht ‘beter’ of ‘het best’ zijn. Maar je kan de melk niet proeven door te meten hoeveel er in het glas zit. Dat is onmogelijk en als je niet genoeg hebt aan de subjectieve indruk die de smaak je geeft, zou de eerstvolgende vraag moeten zijn, waarom je daar geen genoegen mee neemt; waarom je de school en de leerkracht met een gelijke maat wil meten. Dan komen we bij de kern, want kan jij een ander antwoord op deze vraag geven dan ‘Ergens vertrouw ik het niet’?
Maar als je bedenkt dat de ‘harde’ cijfers maar zeer terzijde iets zeggen over waar het bij ‘leren’ werkelijk om gaat, dan realiseer je je dat we ons in slaap laten sussen met een dooie mus. Dan geloven we ‘zekerheid’ te hebben, maar in feite hebben we niet meer dan een geruststellende illusie.
Contact, vragen, uitdagen, enthousiast maken, experimenteren, samenwerken en al het andere wat leren leuk, zinvol en effectief maakt, kan je niet meten. Maar je kan het wel voelen, ervaren. Hoe strakker de regels worden waaraan de leerplannen en leerkrachten moeten voldoen, hoe meer mensen – leerlingen, ouders en leerkrachten – voelen dat dit ten koste gaat van deze essentiële aspecten van het leren. Dat ervaart en zegt iedereen. Maar dat kan je niet meten, dus telt het niet en dus bestaat het niet.
Samenwerken, contact, enthousiasmeren, jezelf en elkaar uitdagen, durven vragen en experimenteren vragen om vertrouwen. ‘Leren’ kan je alleen als je uit je bestaande hokje durft te komen, de onzekerheid onder ogen durft te zien en toch de stap durft te zetten naar wat toe nu toe onbekend is. Gemis aan vertrouwen (‘ergens vertrouw ik het niet’) is dan ook een levensgrote rem voor leren. En komt niet juist uit het gebrek aan vertrouwen de behoefte voort om alles te willen meten?
Het fenomeen om onzekerheid in bedwang te houden met schijnzekerheden is één van de zwakke kanten van het Individualiserende Bewustzijn. Daarin staat immers voorop dat je het in je eentje moet zien te rooien, dus onzekerheid is altijd dichtbij. Ik heb in eerdere blogs al geschreven dat het niet goed is om het Individualiserende Bewustzijn daarmee af te wijzen, want het helpt ook. Het laat ons onder andere ontdekken waar we goed in zijn. Maar de moeite die het kost om de onzekerheid er onder te houden, wordt steeds groter. Dat laat zien dat we er met het Individualiserende Bewustzijn alléén niet komen. We zullen ook daar uit ons hokje moeten komen, erkennen dat die onzekerheden er nu eenmaal zijn en er een andere oplossing voor moeten zien te vinden.
De jongen in het filmpje èn de reacties erop, maken ook duidelijk dat deze grens in zicht, of misschien al bereikt is. En dat is goed nieuws. Al moeten er waarschijnlijk nog bergen werk verzet worden, want vertrouwen gaat te paard en komt te voet. Het begint, zoals altijd bij onszelf: waar bouw ik op? Wat geeft mij meer zekerheid, de statistiek of mijn gevoel? En wat is belangrijker voor mij, de cijfers van mijn kind of wat hij voelt bij school? Het zijn, opnieuw, retorische vragen. Maar als het antwoord zó voor de hand ligt, wordt het dan niet hoog tijd om zelf buiten ons vertrouwde kringetje van schijnzekerheden te stappen? Dan kom je bij andere Bewustzijnsvormen uit, waar het ‘samen’ veel vanzelfsprekender is: in klein verband het Stambewustzijn (wij zorgen samen voor elkaar) en in het groot het Verenigend Bewustzijn (we zijn allemaal mens en we hebben elkaar nodig). En het sleutelwoord voor veranderen en dus voor ‘leren’ is in beide Bewustzijnsvormen: ‘vertrouwen’.
Laten we er voor gaan staan, zoals deze jongen in het filmpje doet. Je bent echt de enige niet. Het ging immers niet voor niks vrijwel direct ‘viral’, so have a little faith.
Krijn Koetsveld
Krijn Koetsveld (1951) heeft naast zijn werk voor Bewustzijnsvormen een praktijk als Paramedisch Natuurgeneeskundig Therapeut. Hij is de initiatiefnemer van Organisatiebureau Cobos en geeft sinds 1995 cursussen en workshop in energetisch bewustzijnswerk. Daarvoor heeft Krijn meerdere methoden ontdekt, waarvan enkele geheel nieuw zijn, en sommige zijn terug te vinden in oude geschriften zoals de Gnostische teksten. Hij is er steeds op gericht om deze oude inzichten te vertalen naar praktische methoden die gemakkelijk toe te passen zijn. Zijn persoonlijke zoektocht is mede aanleiding geweest tot het schrijven van een boek over de drie bewustzijnsvormen en het initiatief tot de activiteiten van Bewustzijnsvormen.
Meer informatie
– http://www.bewustzijnsvormen.nl
– https://www.facebook.com/bewustzijnsvormen
– http://www.cobos.nl
Geniaal of gekkenwerk: Jonge beertjes bevrijd – goo.gl/tEmZ1 – #bewustzijn, #blog
— Gezondheidskrant (@Gezondheidskrnt) 6 mei 2013