De kunstalvleesklier is een belangrijke stap dichter bij vergoeding uit het basispakket voor mensen met diabetes type 1 en te hoge, (vaak) te lage of sterk schommelende bloedglucosewaarden.
Met een Veelbelovende zorg-subsidie van bijna € 10 miljoen van Zorginstituut Nederland en ZonMw, starten 12 Nederlandse ziekenhuizen dit jaar onder leiding van UMC Utrecht wetenschappelijk onderzoek. Daaraan zullen 240 volwassenen meedoen.
De studie moet antwoord geven op de vraag of de kunstalvleesklier effectievere zorg is voor mensen die hun diabetes niet goed gereguleerd krijgen binnen de huidige mogelijkheden. Het Zorginstituut neemt op basis van de resultaten een standpunt in of de kunstalvleesklier in het basispakket thuishoort.
Nationaal Icoon
Uitvinder Robin Koops uit het Twentse Goor ontwikkelde in zijn schuur het eerste prototype van de kunstalvleesklier en werd in 2019 door het kabinet tot ‘Nationaal Icoon’ uitgeroepen. Sindsdien kijken mensen met diabetes type 1 er reikhalzend naar uit.
De kunstalvleesklier – een apparaat zo groot als 2 smartphones op elkaar – zou voor een grote groep mensen een definitief einde kunnen betekenen van het steeds moeten meten van bloedglucosewaarden en het spuiten van insuline.
Aanzienlijke gezondheidswinst
De combinatie van een zogeheten bihormonale pomp voor insuline en glucagon, sensortechnologie en een algoritme levert een slim systeem op dat niet alleen meet, maar ook weet wanneer insuline en glucagon moeten worden toegediend. Hierdoor wordt het mogelijk om iemands bloedglucose binnen nauwere grenzen te houden dan tot nu toe bereikt kon worden.
De kunstalvleesklier zou de gezondheid en kwaliteit van leven van mensen met diabetes type 1 bij wie het niet lukt de bloedglucosewaarden goed in te regelen, aanzienlijk verbeteren.
Betere kwaliteit van leven
“Met de kunstalvleesklier heb je nog steeds diabetes, maar eigenlijk niet meer”, zegt Harold de Valk, internist-endocrinoloog in het UMC Utrecht. De Valk is eindverantwoordelijk voor het onderzoek dat nu dankzij de Subsidieregeling veelbelovende zorg van start kan.
“Er is in Nederland al eens een kleine, observationele studie gedaan waarbij zo’n 30 mensen korte tijd een kunstalvleesklier mochten gebruiken. Sommigen wilden ‘m na afloop eigenlijk niet meer teruggeven, want ze hadden nog nooit zó goed geslapen. Anderen zeiden leukere ouders te kunnen zijn voor hun kinderen. En er waren familieleden en vrienden die rapporteerden hoe deelnemers weer degenen werden die ze waren vóór hun diabetes type 1.”
Subsidie maakt grootschalig onderzoek mogelijk
Met zulke resultaten zou de kunstalvleesklier snel tot het basispakket moeten worden toegelaten, vinden verschillende belangengroepen voor mensen met diabetes. Maar een besluit over toelating (en ook: voor wie) kan alleen worden genomen op basis van wetenschappelijke bewijs, zo schrijft de Zorgverzekeringswet voor. De subsidieverlening via Veelbelovende zorg maakt het noodzakelijke onderzoek daarvoor nu mogelijk. Met name doordat de hoge kosten van de zorg voor 240 mensen gedurende de studie betaald worden.
“Deze kosten vormen vaak een bottleneck: de zorg is veelbelovend maar het wetenschappelijk bewijs van de effectiviteit kan niet worden geleverd. Dit omdat voldoende financiering voor de zorgkosten tijdens onderzoek ontbreekt,” vertelt Yuri Souwer, projectleider Veelbelovende zorg bij het Zorginstituut. “De regeling heft dit marktfalen op.”
Daarnaast komt zorg waarvan de effectiviteit wordt aangetoond sneller in het basispakket, omdat het Zorginstituut meteen het bewijs beoordeelt en een pakketuitspraak doet.
Eerste grootschalig klinisch onderzoek ter wereld
Internist-endocrinoloog Harold de Valk: “Nergens ter wereld is er al grootschalig klinisch onderzoek gedaan naar een bihormonale pomp. Wij zoeken wetenschappelijk gefundeerde antwoorden op vragen over de effectiviteit, maar ook de kosteneffectiviteit en de veiligheid van de kunstalvleesklier. Stel dat er negatieve uitkomsten zijn, dan zullen we die ook bekendmaken. Dat kan alleen als je gebruik kunt maken van onafhankelijke financiering, zoals de Subsidieregeling veelbelovende zorg biedt.”
€ 70 miljoen voor veelbelovende zorg
Jaarlijks is er via de regeling Veelbelovende zorg zo’n € 70 miljoen beschikbaar voor onderzoek naar behandelingen die de zorg en kwaliteit van leven van patiënten kunnen verbeteren. Er zijn elk jaar 2 indieningsrondes voor subsidieaanvragen en ook 2 toekenningsmomenten.
Behalve het onderzoek naar de kunstalvleesklier, worden deze ronde nog 2 andere onderzoeken naar veelbelovende zorg gehonoreerd: een studie naar een nieuwe behandeling voor slokdarmkanker (ongeveer € 8 miljoen) onder leiding van Amsterdam UMC en een onderzoek naar gewrichtsdistractie als behandeling voor jonge patiënten met ernstige knieartrose (ongeveer € 7 miljoen, onder andere door UMC Utrecht samen met 14 andere ziekenhuizen).