Op oudejaarsavond keken we naar de uitzending van de Top 2000. Vol van oliebollen en hapjes zaten we voor de TV uit te buiken met de champgane nog onder de kurk en keken naar de veertigplussers die dwepend meezongen met Boudewijn de Groot. Ik geloof, ik geloof, ik geloof in jou en mij! Ze keken gelukzaliger dan ik ooit heb gezien in de kerkkoren van de Evangelische Omroep.
Foto: Lenny Hong
Maar de boodschap vond ik eerlijk gezegd wat armoedig. Is dat alles waar we nog in geloven? Alleen jij en ik? Samen met de gordijnen dicht? En hoeveel van die zingende stelletjes zijn over tien jaar nog bij elkaar? bedacht ik cynisch.
En zo gaat het dan als je gaat peinzen over een thema als ‘geloven’. Je komt het opeens overal tegen. En vooral atheïsten laten flink van zich horen.
Bijvoorbeeld in een wat nukkige column van Arjen Lubach in de Volkskrant waarin hij geloof afdoet als apekool. Hij is overtuigd atheïst en verkondigt dat met de stelligheid van een gelovige.
Vervolgens viel mijn oog op een boek over dit onderwerp dat ik vorig jaar half uit heb gelezen en sindsdien vanuit de boekenkast naar me staat te lonken. Het boek is van een dominee, Klaas Hendrikse, en heet “Geloven in een God die niet bestaat.”
En sinds ik vanochtend in de krant het artikel las van de filosoof Simon Chritchley kon ik er niet langer meer om heen. Hij stelt als atheïstisch filosoof dat de westerse mens zijn geloof hard nodig heeft. Hij beschrijft een wereld zonder geloof als ironisch en pragmatisch en geeft aan dat we niet zonder een duidelijke moraal kunnen.
De visies van Klaas Hendrikse en Simon Chritchley lijken controversieel en onlogisch en zijn daarmee in mijn ogen prikkelender dan de één-dimensionale visie van Arjen Lubach.
Vroeger was ik zelf een (goed)gelovig meisje. Ik hield van liedjes zingen in de kerk, was idealistisch en probeerde een goed leven te lijden als een goede Christen. Ook dacht ik dat ik door het geloof een streepje voor had op anderen. Inmiddels weet ik wel beter. Er zijn buiten de kerk zat mensen die er veel beter in slagen dan ik om een goed zinvol leven te leiden. En dat religie ook tot haat en intolerantie kan leiden hoef ik hier niet meer uit te leggen.
Zelf kan ik niet zeggen dat ik in God geloof. God is zo’n rekbaar begrip en heeft zoveel verschillende betekenissen dat ik er niets meer mee kan. In God geloven is volgens mij geen recept voor geluk of ‘goed’ leven, niet eens relevant.
Maar toch ben ik overtuigd dat geloven wel degelijk met geluk te maken heeft. Hoe vaak hoor je het mensen niet zeggen. ‘Ik geloofde er niet meer in.’ of ‘Ík ben het geloof in mijzelf kwijt.’ Of mensen geloven na een depressie opeens weer in de toekomst. Geloof doet er dus toe. Geloof heeft te maken met hoe je in het leven staat, de intentie waarmee je leeft en samenleeft.
Klaas Hendrikse verwoorde het in een voorbeeld zo:
“Na een moeilijke periode zal een atheïst zeggen: ‘Ik had de kracht om erdoorheen te komen. Een humanist: ‘Ik heb de kracht gevonden.’ Een ietsist: ‘Ik heb de kracht gekregen.’ Een gelovige: ‘God heeft mij de kracht gegeven.’ Ze zeggen allemaal iets verschillends en dat bedoelen ze waarschijnlijk ook, maar of de ervaring die ze proberen te verwoorden ook verschillend is, is een andere vraag.”
Het gaat over ervaringen die er toe doen. Geloven in jezelf, geloven in de liefde, geloven in een toekomst, geloven dat je iets voor elkaar betekenend, geloven in goede intenties. Al die vormen van geloof doen er toe, geven leven zin.
Eigenlijk is dat liedje zo gek nog niet. Al denk ik dat het goed is om het dit jaar eens te zingen met de gordijnen open. En het raam open, of gewoon op straat. Naar je geliefde, de buurvrouw, en de slager, en vooruit dan maar, ook naar Rutte en Samsom. Ik geloof, ik geloof, ik geloof in jou en mij!
Tineke Puyenbroek, counsellor en diëtist
Bronnen:
– Arjen Lubach Colum Apekool Volkskrant 28-12-2012
– Klaas Hendrikse; Geloven in een God die niet bestaat. 2007 Uitgeverij Nw A’dam
– Simon Critchley: De westerse mens kan niet zonder geloof, terug naar de moraal … Bron: Volkskrant 3 januari 2013.