Supporters met een lage cortisolspiegel gedragen zich agressiever ten opzichte van toeschouwers van de tegenstander. Een lage cortisolspiegel kan wijzen op een biologisch tekort aan spanning en uitdaging.
Behoefte aan spanning
Daarmee is nieuw onderzoek van de onderzoeksgroep van Leander van der Meij en hoogleraar Sociale Psychologie Paul van Lange aan de Vrije Universiteit Amsterdam een eerste hormonale aanwijzing dat niet alleen de reactie op spanning agressie bepaalt, maar ook de behoefte aan spanning. Ook doet het ertoe of de oorzaak van verlies vooral bij de scheidsrechter wordt gezien.
Maatschappelijk probleem
Agressie bij voetbalsupporters is een groot maatschappelijk probleem. Onderzoekers ontdekten al eerder dat tijdens een spannende wedstrijd het geslachtshormoon testosteron en het stresshormoon cortisol stijgt. Supporters worden hierdoor strijdvaardiger en meer gestressed. Maar wat verklaart nu of mensen ook daadwerkelijk overgaan tot agressief gedrag? Volgens de VU-onderzoekers heeft dit veel te maken met verschillen tussen mensen in hun basisniveau cortisol.
Hete saus
De onderzoekers gebruikten een nieuwe onderzoeksopzet waarin fans van Ajax keken naar een samenvatting van de voetbalwedstijd 29 januari 2012 waarin Ajax in Rotterdam van Feijenoord verloor met 4-2. Na de wedstrijd mochten de Ajax-fans bepalen hoe heet de saus zou zijn die een Feijenoord supporter zou moeten consumeren.
Paul van Lange: “Dit is een veelgebruikte maat in wetenschappelijk onderzoek naar agressie. Hoe meer hete saus men toedient hoe agressiever men handelt. Onze belangrijkste bevinding was dat de basis cortisolspiegel vooral voorspellend was voor agressie: Hoe lager de cortisolspiegel voor het zien van een wedstrijd, hoe agressiever de supporter zich gedroeg.”
Verklaringen
Voor deze bevindingen zijn vooralsnog verschillende verklaringen. De verklaring die de VU-onderzoekers naar voren brengen is dat mensen die van nature weinig stress of spanning ervaren deze spanning juist opzoeken door sneller agressief te worden. Deze verklaring is een van de eerste wetenschappelijke aanwijzingen dat de behoefte aan sensatie en opwinding – het verkrijgen van een ‘kick’ – ook een motief kan zijn voor agressie bij supporters.
Schuld bij scheidsrechter
Ook toonden de VU-onderzoekers aan dat Ajax-fans die de schuld van het verlies vooral zoeken bij de scheidsrechter, en niet bij het eigen team, meer hete saus toedienen aan de Feijenoord-supporter. Ook deze bevinding wijst op het belang van kenmerken van de persoon die van doorslaggevende betekenis is voor agressie bij supporters.
Agressie tussen rivaliserende clubs, en het omgaan met verlies, is dus niet uitsluitend een kwestie van groepsprocessen. Ook biologische verschillen tussen mensen zijn van belang. Niet alleen de spanning op zich is belangrijk, ook de behoefte aan spanning of een ‘kick’ zou weleens cruciaal kunnen zijn waarom de een eerder dan de ander overgaat tot geweld langs het veld.
Publicatie
Het artikel ‘Football Fan Aggression: The Importance of Low Basal Cortisol and a Fair Referee’ is gepubliceerd in het gerenommeerde magazine PlosOne.