Ingewikkelde beslissingen moet je niet bewust nemen, maar juist onbewust. Dat concludeert NWO-onderzoeker Maarten Bos. Een uitgehongerd brein heeft moeite met complexe besluiten, maar ons onbewuste kan hongerig prima functioneren. Hoe ingewikkelder een beslissing lijkt, des te meer moeten we op ons onbewuste vertrouwen. Bos promoveerde op 29 oktober aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
Het aloude advies ‘slaap er een nachtje over’ doet misschien aan als een dooddoener, maar volgens Maarten Bos is dit een van de beste adviezen die je kunt krijgen. Je hoeft niet over elke beslissing een nacht te slapen: even puzzelen, gamen of de krant lezen mag ook. Maar als je een ingewikkelde beslissing moet nemen, kun je er maar beter niet teveel bewust over nadenken. Je moet jezelf echter wel een duidelijk doel voor ogen stellen, anders gaat je onbewuste niet aan de slag.
‘Dit is echt ingewikkeld’
Bos liet zijn proefpersonen verschillende lastige keuzes maken over huizen, auto’s en bijbaantjes. Sommige proefpersonen kregen echter te horen dat dit ‘echt een hele moeilijke keuze was’, met veel verschillende factoren en grote gevolgen. Wat bleek: hoe meer het probleem werd opgeklopt, hoe slechter de conclusie die de proefpersonen uiteindelijk trokken. Behalve als ze hun onbewuste gebruikten: dan waren hun beslissingen zelfs beter. Het onbewuste presteert beter onder druk.
Afleiden
Om te zorgen dat de proefpersonen niet bewust na konden denken over dilemma’s leidde Bos hen af met onder andere puzzeltjes. Zo kregen de proefpersonen niet de kans om hun bewuste aandacht op de beslissing te richten. Hierdoor krijgt het onbewuste de kans alle informatie af te wegen.
Honger
Dat een nachtje slapen kan helpen, was al bekend, maar veel wetenschappers schreven dit toe aan ‘een frisse kijk’. De ontdekkingen van Maarten Bos bewijzen echter dat het echt het onbewuste is dat aan de slag gaat. Bos onderwierp bijvoorbeeld hongerige proefpersonen aan tests. De proefpersonen hadden al drie uur niet gegeten. Dat zorgt voor een lagere bloedsuikerspiegel. Een deel van de proefpersonen kreeg vervolgens frisdrank met een hoop suiker, een ander deel niet. Mét suikerkick presteerden de proefpersonen beter op hun beslistaken dan zonder stijging in de bloedsuikerspiegel. Maar op het moment dat de proefpersonen werden gedwongen om onbewust na te denken, had de bloedsuikerspiegel geen invloed meer op de prestaties. Het onbewuste werkt dus ook nog eens energiezuiniger.
Het onderzoek van Maarten Bos maakt onderdeel uit van het project van Vici-winnaar Ap Dijksterhuis, expert op het gebied van het onbewuste. De Vici-subsidie van NWO is bestemd voor de excellente senioronderzoeker die heeft aangetoond met succes een eigen vernieuwende onderzoekslijn tot ontwikkeling te kunnen brengen en als coach voor jonge onderzoekers te kunnen fungeren.
Over NWO
NWO is dé nationale wetenschapsfinancier en heeft tot taak het wetenschappelijke onderzoek in Nederland te laten excelleren via nationale competitie. Jaarlijks geeft NWO ruim 700 miljoen euro uit aan subsidies voor toponderzoek en toponderzoekers, vernieuwende instrumenten en apparatuur, en aan instituten waar toponderzoek wordt bedreven. NWO financiert het onderzoek van ruim 5300 getalenteerde wetenschappers aan universiteiten en instellingen. Selectie door middel van peer review is in handen van onafhankelijke deskundigen. NWO bevordert de overdracht van kennis naar de maatschappij.