Met de term cultureel erfgoed worden historische voorwerpen aangeduid die we belangrijk vinden om te bewaren voor later. Cultureel erfgoed heeft echter zelf ook een geschiedenis en de toekomst daarvan is niet zeker. Over onze omgang met cultureel erfgoed gaat het afscheidscollege ‘Verwaaide Vogels. Over cultureel erfgoed en andere dingen’ van prof. dr. Marlite Halbertsma, hoogleraar historische aspecten van kunst en cultuur bij de Erasmus School of History, Culture and Communication, die zij uitspreekt op vrijdag 8 juni 2012.
Cultureel erfgoed is maar een fase in de omgang met bijzondere, hooggewaardeerde historische voorwerpen. In de musea van de negentiende en twintigste eeuw werden voorwerpen bewaard omdat zij een zichtbare schakel vormden met het verleden. Hun ontwikkeling weerspiegelde de geschiedenis van een volk of groep en daarmee hun identiteit.
In de eeuwen daarvoor waren het de relieken die een centrale plaats innamen als hoogvereerde voorwerpen. Zij straalden een religieuze energie uit, die wonderen bewerkstelligde en de band tussen God en de gelovige bevestigde. Aan het einde van de middeleeuwen is er sprake van een ware reliekenexplosie, waar de Reformatie een einde aan maakte. Uiteindelijk namen musea de plaats van de kerken in. De band met het hogere werd een schakel met het verleden.
Het ziet er naar uit dat de cyclus van het cultureel erfgoed langzaam tot een einde komt, er is net als destijds in de middeleeuwen, teveel. Voor alles is tegenwoordig wel een museum of een archief, ook gebouwen van krap dertig jaar staan op de monumentenlijst. We zien op dit moment dat het draagvlak afneemt om alles maar optimaal te bewaren voor de eeuwigheid, de subsidiepotten raken leeg. Toch neemt de belangstelling voor erfgoed alleen maar toe. Die belangstelling heeft wel een andere vorm gekregen: erfgoed is een link, een verbinding tussen diverse vormen van informatie en betekenisssen. Erfgoed is steeds minder de verbindingsschakel van communities of belonging en steeds meer interactie tussen communities of interest.
Over prof.dr. Marlite Halbertsma
Prof. dr. Marlite Halbertsma beëindigt op 1 november 2012 haar loopbaan aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Haar onderzoek is gericht op een breed terrein van cultuurgeschiedenis en cultureel erfgoed, waarin de cultuur en het erfgoed van de stad Rotterdam een grote plaats inneemt. Zij is lid van diverse redacties, besturen en commissies op het terrein van kunst en cultuur. Een van laatste activiteiten was de begeleiding van de herinrichting van de Laurenskerk in Rotterdam.