In sommige landen eet al vijf procent van de bevolking ‘vrijwillig’ glutenvrij, en dit percentage groeit razendsnel. Een hype? Bestaat er zoiets als ‘glutengevoeligheid’ als aparte aandoening?
Vier bronnen van gluten: tarwemeel (bovenaan), Europees spelt (rechts), gerst (onderaan) en rogge (links).
MDL-arts Gerd Bouma schreef hierover met professor Chris Mulder en arts-onderzoekster Petula Nijeboer een artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.
Ongeveer 1 op de 200 Nederlanders heeft coeliakie. Bij deze mensen raakt de dunne darm ontstoken wanneer deze in aanraking komt met gluten. Dit zijn eiwitten die voorkomen in de meeste graansoorten. Hierdoor kunnen ernstige verschijnselen ontstaan, zoals diarree en een verstoorde opname van voedingsstoffen. Een leven lang een strikt glutenvrij dieet is dan noodzakelijk. Maar er zijn tegenwoordig steeds meer mensen die geen coeliakie hebben, maar wel zeggen klachten te krijgen van voeding die gluten bevat. Is hier sprake van een nieuwe epidemie? En hoe wetenschappelijk onderbouwd is het?
Lastig probleem
“Een lastig probleem”, zegt Bouma. “Vanaf de jaren ’80 zijn we steeds meer gaan begrijpen van coeliakie en zijn er nieuwe testen ontwikkeld om deze ziekte aan te tonen. De ziekte komt veel vaker voor dan we dachten. Niet iedere coeliakiepatiënt heeft de klassieke symptomen. Soms hebben mensen een opgeblazen gevoel, diarree of juist verstopping. Maar deze verschijnselen komen ook voor bij mensen met het prikkelbaredarmsyndroom. Hoewel onschuldig, kan dit syndroom veel ongemak veroorzaken. Helaas hebben we hier geen goede behandeling voor. Logisch dat mensen het dan gaan zoeken in diëten. Veel mensen zonder coeliakie die een glutenvrij dieet probeerden, bleken minder klachten te krijgen en vertelden dit op talloze internetfora. Dit leverde enkele recente studies op. Hieruit bleek dat gluteninname bij een klein deel inderdaad invloed heeft op de klachten. Er lijkt dus een vorm van glutengevoeligheid te bestaan die los staat van coeliakie.”
Kaf van het koren
“Ik geloof”, vervolgt de MDL-arts , “dat er mensen zijn die last kunnen hebben van glutenbevattende voedingsmiddelen zonder dat ze een aangetoonde coeliakie hebben. Maar ik denk ook dat veel mensen nu meegaan in de hype en een glutenvrij dieet volgen, terwijl dat voor hen geen gezondheidswinst oplevert. Probleem is dat we een losstaande glutengevoeligheid nog niet goed kunnen testen. Daarvoor is vervolgonderzoek nodig. Wij hebben in VUmc veel expertise op het gebied van coeliakie en proberen wetenschappelijk het kaf van het koren te scheiden.”