“Europa moet op adem komen”

Een vakbondsman heeft goede redenen om de onderhandelingen tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten over het vrijhandelsverdrag TTIP met een kritisch oog te volgen. De positie van werknemers in de Verenigde Staten is zwakker dan in veel Europese landen, arbeid is daar goedkoper en werknemers zijn er vaak minder goed beschermd. Het was dus niet verrassend dat ik zaterdag 17 novemebr jl. op het CDA-congres in Utrecht mijn zorgen uitsprak over het effect van vrijhandel en concurrentie met de VS op de positie van Nederlandse werknemers.

Voorstanders beweren dat TTIP honderdduizenden banen oplevert. Dat zijn beloftes die we eerder gehoord hebben. Al jaren hoor ik voorspellingen over tekorten op de arbeidsmarkt en veelbelovende ontwikkelingen waardoor alles op de arbeidsmarkt weer in orde komt. Wat ik daar vooral van heb geleerd is dat het voorspellen van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt buitengewoon moeilijk is.

Maar stel, die nieuwe banen komen er wel. Wat voor banen zijn dat dan? Zijn dat door de globalisering en de technologisering op de arbeidsmarkt dan niet vooral banen voor de ‘happy few’ in de top van de arbeidsmarkt? Voorstanders van TTIP zeggen dat iedereen profiteert van de economische groei. Ik denk dat economische groei die alleen banen in de top schept, vooral veel maatschappelijke schade toebrengt.

Er is nog een veel belangrijkere reden om me ernstig zorgen te maken over de onderhandelingen tussen Europese Unie en de Verenigde Staten. Europa heeft de afgelopen jaren keer op keer fors moeten reageren op opeenvolgende crises. Bankencrisis, eurocrisis, Griekenland en nu de vluchtelingen. En bij iedere crisis zet Europa een grote stap vooruit zonder dat de Europese burger daar toestemming voor heeft gegeven. Feit is dat hierdoor de afstand tussen de Europese overheid en de Europese burger enorm is gegroeid.

Is het daarom niet beter om eerst ‘binnen’ Europa een aantal problemen op te lossen, voordat we ons in een nieuw avontuur met de VS storten. Laten we bijvoorbeeld eerst zorgen dat het beginsel van gelijk werk voor gelijk loon ‘binnen’ Europa goed is ingevoerd. Laten we eerst bedrijven aanpakken die arbeidsmigranten uitbuiten ‘binnen’ Europa, voordat we de vrijhandel uitbreiden tot over de oceaan.

Uiteindelijk raakt een discussie over TTIP aan de vraag wat Europa eigenlijk is. Is Europa slechts een economische gemeenschap gebaseerd op geld, of is het een culturele gemeenschap gebaseerd op gedeelde waarden? Voor mij gaat Europa in ieder geval over een fatsoenlijke arbeidsmarkt, over degelijke arbeidsrechten en gemeenschappelijke regels die alle werknemers beschermen. Voor mij kan Europa dus alleen maar het tweede zijn: een culturele gemeenschap gebaseerd op gedeelde waarden. En op dat vlak is er nog veel achterstallig onderhoud.

Plaats een reactie