Cellen in ons lichaam scheiden minuscule membraanblaasjes uit met een ‘boodschap’. “Deze blaasjes zijn cruciaal in de communicatie tussen cellen in ons lichaam”, stelt Marca Wauben, hoogleraar Intercellulaire Communicatie aan de Universiteit Utrecht, in haar oratie op woensdag 19 september 2012. “Een beter inzicht in deze communicatie en de invloed hiervan op complexe processen in het lichaam kan leiden tot nieuwe strategieën voor de behandeling en het monitoren van ziektes, zoals kanker. Ook hopen we te weten te komen hoe membraanblaasjes in moedermelk het immuunsysteem van de zuigeling beïnvloeden.”
De inzichten over de functie van uitgescheiden membraanblaasjes zijn drastisch aan het veranderen. “Aanvankelijk ging men ervan uit dat deze blaasjes een soort afvalvaten zijn van de cel, gedumpt in hun omgeving. Nu denken we dat de membraanblaasjes belangrijke boodschappers zijn die door de cel geselecteerde signaalstoffen moeten afleveren. Doordat de blaasjes afgegeven worden aan lichaamsvloeistoffen, kunnen ze niet alleen naburige cellen beïnvloeden, maar ook cellen elders in het lichaam”, zegt Marca Wauben.
Ziektes monitoren
De Utrechtse leerstoel van Marca Wauben richt zich specifiek op deze vorm van communicatie tussen cellen. Haar groep ontwikkelde een methode waarmee de onderzoekers individuele membraanblaasjes kunnen analyseren in lichaamsvloeistoffen. “Zo kunnen we wellicht ziekteprocessen monitoren en effecten van therapieën meten. Denk bijvoorbeeld aan een tumor die specifieke membraanblaasjes afgeeft die vervolgens in de bloedbaan terechtkomen. Deze blaasjes kunnen dan een indicatie geven wat voor tumor aanwezig is en in welk stadium de ziekte is.”
Moedermelk
We weten wel dat moedermelk goed is voor de ontwikkeling van de zuigeling, maar waarom is nog altijd niet helemaal duidelijk. Er is veel onderzoek verricht naar voedingsstoffen en antistoffen in melk, maar in moedermelk zitten ook membraanblaasjes. “Ik denk dat deze blaasjes nanoboodschappen van de moeder zijn die een belangrijke rol spelen in de opbouw van het immuunsysteem in de zuigeling”, stelt de hoogleraar.
Oratie
Prof.dr. Marca Wauben houdt op 19 september bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Intercellulaire Communicatie haar inaugurele rede ‘Dialoog met de kleine dingen van het leven’. De oratie vindt om 16.15 uur plaats in de aula van het Academiegebouw, Domplein 29 te Utrecht.