In het afgelopen jaar zijn net zo veel klanten van 16- en 17-jarigen vervolgd voor seks tegen betaling als in de 14 jaar daarvoor. Sinds de strafbaarstelling, in 2000, werden er 61 klanten veroordeeld. Het werkelijk aantal klanten ligt naar verwachting aanmerkelijk hoger.
Opsporen en vervolgen
De opsporing en vervolging van klanten moet een blijvende prioriteit zijn voor het Openbaar Ministerie. Omdat de straffen uiteenlopen, moeten rechters toewerken naar meer helderheid en eenduidigheid bij de strafoplegging. Die aanbevelingen doet de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen in haar onderzoek naar vervolging en berechting van deze klanten, dat zij dinsdag 24 november 2015 aan minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie aanbiedt.
Hoeveel mensen zich schuldig maken aan betaalde seks met een 16- of 17-jarige, is onbekend. Het aantal ligt naar verwachting aanmerkelijk hoger dan de 177 verdachten die in de afgelopen 15 jaar werden ingeschreven bij het Openbaar Ministerie. Alleen al in de afgelopen 5 jaar werden 432 kinderen van 16 of 17 jaar geregistreerd die als mogelijk slachtoffer van mensenhandel in de seksindustrie gewerkt zouden hebben.
Nationaal Rapporteur Corinne Dettmeijer: “Die moeten dus minstens één klant hebben gehad”. Er zijn ook minderjarigen die veel langer zijn uitgebuit, soms wel een jaar lang. Zaken als de Valkenburgse zedenzaak tonen aan dat één slachtoffer in enkele dagen al tientallen klanten kan hebben gehad.
Uit het onderzoek van de Nationaal Rapporteur blijkt dat het fenomeen divers is: zowel jongens als meisjes worden slachtoffer, en de locaties waarop klanten seks hebben met de minderjarigen lopen uiteen: in woningen, auto’s, hotels, parken, of kelderboxen. In de gereguleerde prostitutie, zoals seksclubs of de raamprostitutie, werden echter ook enkele minderjarigen aangetroffen. Soms is de seks onbeschermd. De verdachten zijn alle man, hun leeftijden uiteenlopend van minderjarig tot in de zestig.
Straffen lopen sterk uiteen
De straffen die rechters opleggen voor betaalde seks met een minderjarige lopen sterk uiteen: van 1 dag gevangenisstraf met een taakstraf tot 9 maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Ook de factoren in de strafmotivering en de mate waarin de rechter deze factoren meeweegt zijn divers. Zo heeft de rechter in de Valkenburgse zedenzaak in algemene zin strafverminderend laten meewegen dat de klant niet bewust op zoek was naar een minderjarige. Dat doet volgens de Nationaal Rapporteur afbreuk aan de bescherming die het wetsartikel 16- en 17-jarigen beoogt te geven. “Het zou goed zijn als de rechtspraak toewerkt naar meer helderheid bij het motiveren van de straf en meer uniforme strafoplegging.”
Sinds dit jaar zet het Openbaar Ministerie actief in op het vervolgen van klanten die seks kopen van een minderjarige en gelden er uniforme strafeisen met een onvoorwaardelijke gevangenisstraf als uitgangspunt. De rapporteur vindt dat in elk mensenhandelonderzoek met minderjarige slachtoffers moet worden ingezet op het opsporen van klanten. De regionale verschillen in het aantal verdachten verdienen nog aandacht – in de regio’s Amsterdam en Den Haag werden relatief weinig verdachten geregistreerd.
Vaak ook slachtoffer van mensenhandel
In veel zaken bestaat er een link met mensenhandel, wat inhoudt dat een derde persoon de minderjarige ertoe brengt zich te prostitueren of daarbij faciliteert. De minderjarige is dan zowel slachtoffer van die mensenhandelaar als van de klant. Daarnaast bestaat een tweede groep slachtoffers: minderjarigen die zichzelf vrijwillig en zelfstandig aanbieden voor seksuele handelingen tegen betaling. Voor de strafbaarheid van de klant is het irrelevant of de minderjarige een slachtoffer van mensenhandel is, of dat hij of zij zichzelf geheel zelfstandig aanbiedt; in beide gevallen pleegt de klant een zedendelict zodra hij de minderjarige betaalt voor seks.
Ook kinderen jonger dan 16 slachtoffer
Het onderzoek richt zich op 16- en 17-jarige slachtoffers, omdat betaalde seks met kinderen in die leeftijdscategorie een aparte strafbaarstelling is in de wet. Dat ook jongere kinderen slachtoffer worden, blijkt wederom uit mensenhandelcijfers: In de afgelopen 5 jaar werden 169 kinderen van onder de 16 geregistreerd die seksueel zouden zijn uitgebuit. Het jongste kind was 11 jaar.
Meer informatie
– Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen