In opdracht van Zorginstituut Nederland onderzocht het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) samen met Logex de behandeling van patiënten met een pneumonie die daarvoor opgenomen werden in het ziekenhuis.
Antibiotica bij pneumonie
Welke antibiotica werden als eerste voorgeschreven? Hoe lang kregen patiënten antibiotica voorgeschreven? En hoelang duurde het voor de patiënt orale antibiotica kreeg in plaats van intraveneuze middelen? Deze en andere vragen werden onderzocht voor tien deelnemende ziekenhuizen.
Pneumonie (longontsteking) is een infectie van de longblaasjes en het omringende weefsel. Dit kan in een deel van de long aanwezig zijn (longkwab), in een gehele long, of soms zelfs in beide longen. Een longontsteking kan goed behandeld worden met antibiotica. Wanneer de ziekte niet tijdig herkend wordt, kunnen de longblaasjes zodanig verzwakken dat het aangedane longweefsel geen zuurstof meer kan opnemen. (Hart Long Centrum)
Keuzes in behandeling
In het onderzoek werden 14.558 pneumonie-episodes onderzocht tussen 2015 en 2019. Opvallend was dat patiënten vaker dan verwacht begonnen met een cefalosporine.
Eerdere studies lieten zien dat 22 procent van de patiënten een ernstige pneumonie heeft die volgens de richtlijnen met een cefalosporine behandeld moet worden. In de deelnemende ziekenhuizen kreeg gemiddeld 44 procent een cefalosporine.
Amoxicilline/clavulaanzuur werd bij 23 procent van de patiënten als eerste antibioticum voorgeschreven, terwijl dit middel een heel beperkte plek heeft in de SWAB-richtlijn Management of Community-Acquired Pneumonia in Adults.
De mediane duur van de behandeling met antibiotica verschilde aanzienlijk tussen ziekenhuizen, tussen de 6 en 9 dagen. Rond de 60 procent van de patiënten stapte in het ziekenhuis over van intraveneuze naar orale behandeling, na een mediane duur van 3,5 dagen.
Vervolg
Het onderzoek maakte deel uit van de verdiepingsfase van het project ‘Zinnige Zorg voor mensen met Onderste luchtweginfecties’ van Zorginstituut Nederland.
Het rapport van dit project wordt in het najaar van 2021 gepubliceerd. Meer informatie over het project leest u op de website van het Zorginstituut.
Alle deelnemende ziekenhuizen hebben inmiddels de spiegelinformatie ontvangen.
Antimicrobial Stewardship Monitor
Parallel aan het onderzoek van het Zorginstituut heeft een deel van de ziekenhuizen ook meegewerkt aan de Antimicrobial Stewardship Monitor, een initiatief van Stichting Werkgroep AntibioticaBeleid (SWAB).
De Antimicrobial Stewardship Monitor heeft als doel spiegelinformatie te genereren over de kwantiteit en kwaliteit van antibioticagebruik in ziekenhuizen.
De Antimicrobial Stewardship Monitor levert waardevolle spiegelinformatie voor de A-teams op, waarmee zij de zorg kunnen verbeteren. Deelnemende partijen hebben samengewerkt opdat de data hergebruikt konden worden voor het pneumonie-onderzoek.