Ruim een op de tien Nederlanders gebruikt teveel alcohol en is zich er niet bewust van. Het is een groeiend probleem onder jongeren en senioren. Kortdurende interventie door artsen kan het gebruik van alcohol met 10-16 procent verminderen (1). Hoog tijd voor actie.
De KNMG ontwikkelde samen met het Partnership Vroegsignalering Alcohol nascholing voor artsen om hen bewust te maken van alcoholproblematiek. Ruim 130 artsen waren aanwezig tijdens de districtsbijeenkomsten. De meningen over actief screenen waren verdeeld: ‘Het is lastig om te bespreken’, ‘Ach, waarom moeten we er op screenen?’ en ‘Wanneer is alcoholgebruik te veel?’ Hoe groot is het probleem nu werkelijk en wat kunnen artsen doen binnen het beperkte spreekuur?
Wat is verantwoord?
Voor de Gezondheidsraad, NHG en Trimbos geldt een maximum van een à twee standaardglazen alcohol voor vrouwen per dag en twee tot drie standaardglazen voor mannen, mét daarbij twee aaneensluitende alcoholvrije dagen per week. De werkelijkheid is dat wij in een maatschappij leven waar alcohol er gewoon bij hoort. Het probleem wordt daardoor niet snel herkend, het is eerder vreemd als je niet meedrinkt op een feestje. 81% van de Nederlandse bevolking vanaf 12 jaar drinkt wel eens (2) en tien procent te veel.
Rol van de arts
De persoonlijke visie van de arts op alcoholgebruik is mede bepalend voor zijn of haar aanpak, zo bleek in de discussies tijdens de bijeenkomsten. De arts is immers onderdeel van deze alcoholgeoriënteerde samenleving. Daarnaast viel op dat artsen wèl raad weten met patiënten die duidelijke symptomen van alcoholmisbruik hebben zoals een kater, een alcoholfoetor (eventueel gemaskeerd door pepermunt of aftershave), alcoholintoxicatie of een melding door derden van excessief alcoholgebruik. Echter, juist bij patiënten met indirecte klachten wordt niet standaard gevraagd naar het alcoholgebruik. Terwijl het juist gaat om patiënten die niet als alcoholist bekend staan, maar die een drinkpatroon hebben dat leidt tot lichamelijke en/of psychische of sociale problemen. Dit is een grote groep, waarbij kortdurende interventie en de aandacht van een arts al helpt.
Om wie gaat het?
Patiënten komen met andere klachten binnen, het is de kunst erachter te komen of alcoholmisbruik in het spel is. Bijvoorbeeld een veelvuldig verzoek om tranquillizers of hypnotica, frequente bezoeken op het spreekuur of op de eerste hulp, moeheid, malaise, jicht, overmatig transpireren, maag-darmklachten zoals reflux en diarree. Echter, geen van deze signalen is specifiek om daarop een diagnose van alcoholmisbruik en of –afhankelijkheid te stellen. Door actieve screening kan misbruik wel aan het licht komen.
Bespreekbaar maken
Huisarts Marian Meddens gaf tips om het alcoholgebruik bespreekbaar te maken: ‘Laat je niet vastzetten door antwoorden, speelsheid en humor zijn van groot belang, ga zeker niet betuttelend te werk en ga niet veroordelen’. Er zijn handige screeninginstrumenten beschikbaar. De Audit (C) wordt veel in de 2e lijn gebruikt, de CAGE test, of de Five shot zijn beter geschikt voor de 1e lijn.
Uit de bijeenkomsten blijkt dat nog grote stappen gezet kunnen worden. Het is de kunst om via screening patiënten aan te spreken en ze te helpen. Juist artsen kunnen en moeten hierin een taak op zich nemen.
Meer informatie
– Preventie, artikelen, en relevante informatie, screeningmethoden op www.knmg.nl/dossier/preventie/alcohol.
– Partnership Vroegsignalering Alcohol
Auteurs
– Hester Oppedijk van Veen, medewerker districten KNMG
– Milena Babović, beleidsadviseur KNMG
Referenties
(1) NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik, noot 4. Een review van 36 onderzoeken naar de effectiviteit van interventies door de huisarts bij problematisch alcoholgebruik concludeert dat een advies om minder te drinken leidt tot een reductie in alcoholgebruik van 10-16 procent [Anderson 2003].
(2) Meer info op www.cbs.nl onder PB09-020